مهمترین شاخص عدالت در نظام سلامت چیست؟
عضو هیأت مدیره انجمن مدیریت و اقتصاد داروی ایران و رئیس دبیرخانه کنفرانس ملی عدالت در نظام سلامت گفت: دسترسی یکی از مهمترین شاخص‌های عدالت در سلامت است که آنچه در پی اجرای برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه در ایران اتفاق افتاد با این هدف منافات شدید داشته و دارد.
سید حسام‌الدین شریف‌نیا، عضو هیئت مدیره انجمن مدیریت و اقتصاد داروی ایران در گفتگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس، درباره عدالت در نظام سلامت عنوان کرد: واژه عدالت یکی از پرتکرارترین عبارات در همه جوامع است، به طوری که می‌توان ادعا کرد تقریبا همه سیاست‌گذاران در مناظرات سیاسی خود یک بار این عبارت را به شیوه‌ای کار برده‌اند. اما وقتی حرف از «عدالت در سلامت» پیش می‌آید، موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. عدالت در سلامت چیزی نیست که بتوان آن را به تعویق انداخت یا از آن چشم پوشی کرد. هیچ کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند چه زمانی بیمار می‌شود و این بیماری چه آسیب‌های اجتماعی، مالی، روحی و روانی را برای او و خانواده‌اش به همراه خواهد داشت. بنابراین ایجاد و حفظ عدالت در سلامت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی ادامه داد: عدالت در سلامت به مفهوم پرهیز از تفاوت‌های سیستماتیک و بالقوه قابل برطرف کردن در یک یا چند جنبه از سلامت در یک جمعیت و زیرگروه‌های اقتصادی، اجتماعی، دموگرافی و جغرافیایی است. در سال‌های اخیر روند حرکت شاخص سیاست‌های بخش سلامت کشور نتوانسته تغییر معنی‌داری در جهت بهبود عدالت ایجاد کند.
رئیس دبیرخانه کنفرانس ملی عدالت در نظام سلامت گفت: تبعیض در پوشش خدمات، تبعیض در جنسیت، دسترسی به خدمات در مردم مناطق دور افتاده و عدم برخورداری از خدمات سلامت در اقشار کم درآمد با وجود دستاوردهای ۴۰ساله انقلاب همچنان وجود دارد. با وجودی که طرح تحول توانست هزینه‌های خدمات بستری را کاهش دهد؛ اما هزینه‌های عدالت در مشارکت مالی و شاخص هزینه‌های سلامت فقرزا همچنان بالا است.
وی عدالت در سلامت را در سه بعد تأمین منابع، دسترسی و پیامدها قابل بررسی دانست و بیان کرد: یکی از مهمترین شاخص‌های عدالت مربوط به عدالت در دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی است که این مفهوم دسترسی شامل پنج شاخص مهم است: موجود بودن (Availability)، متناسب بودن با توان مالی (Affordability)، تطابق با مقتضیات بیمار (Accommodation)، قابل پذیرش بودن (Acceptability)، دسترسی جغرافیایی (Accessibility). شاخص اساسی در موضوع عدالت در دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی به این نحو توسط سازمان بهداشت جهانی مورد تفسیر قرار گرفته است که یک فرد میانسال بتواند با حداقل ۲۰ دقیقه پیاده‌روی به یک مرکز درمانی دسترسی پیدا کند. (دسترسی به تخت‌های بیمارستانی به ازای جمعیت ساکن)، ولی آنچه در پی اجرای برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه در ایران اتفاق افتاد با این هدف منافات شدید داشته و دارد.
این عضو هیئت مدیره انجمن مدیریت و اقتصاد داروی ایران اظهار کرد: سازمان بهداشت جهانی (WHO) حداقل سه تخت بیمارستانی به ازای هر هزار نفر را به عنوان استانداردی برای ارائه خدمات مراقبت‌های بهداشتی کافی توصیه می‌کند. با این حال، این فقط یک دستورالعمل است و تعداد واقعی تخت‌های بیمارستانی مورد نیاز می‌تواند بسته به عوامل مختلفی مانند ساختار سنی جمعیت، شیوع بیماری و زیرساخت‌های مراقبت‌های بهداشتی متفاوت باشد. توجه به این نکته مهم است که برخی کشورها بسته به نیازها و منابع مراقبت‌های بهداشتی خاص خود ممکن است تعداد تخت‌های بیمارستانی بیشتر یا کمتر از این میانگین داشته باشند.
وی افزود: در ایران نیز مطالعات نشان‌دهنده سرانه ۱.۸ تخت به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است که پایین‌کر از میانگین جهانی است. با این حال و با وجود افزایش تعداد تخت‌های بیمارستانی در سال‌های اخیر در کشور (اضافه شدن ۱۰۰۰۰ تخت در سال گذشته)، دسترسی به تخت‌های بیمارستانی بسیار ناعادلانه بوده، غالبا در مراکز استان‌ها، با توجه به منویات مراکز استان‌ها و با رویکرد تمرکز‌گرایی توسعه پیدا کرده‌اند. متاسفانه آمارهای مقایسه‌ای وزارت بهداشت و درمان در کشور نیز بر مبنای مقایسه استانی بوده و در داخل استان‌ها این بی‌عدالتی بسیار به چشم می‌خورد.
شریف‌نیا گفت: شهرستان ساوه و زرندیه با وجود دارا بودن هفت شهرک صنعتی بزرگ که این دو شهرستان را جزو بزرگ‌ترین مراکز صنعتی کشور کرده و نقش بالایی در ایجاد درآمد ناخالص داخلی در کشور را دارند، از بسیاری نسبت به استان‌های محروم کشور وضعیت اسف‌بارتری در این شاخص دارند به طوری که سرانه تخت بیمارستانی شهرستان زرندیه ۰.۷ به ازای هر ۱۰۰۰نفر و شهرستان ساوه ۱.۳ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است (پایین‌تر از بسیاری از مناطق شهری کشور و حتی پایین‌تر از میانگین شهرهای محروم جهان).
وی گفت: این آمار در حالی است که سرانه تخت به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت در شهرستان اراک ۲.۴۷ است (بالاتر از میانگین کشوری و نزدیک به میانگین جهانی) و بدیهی است تمرکز بودجه‌های درمانی در مرکز استان و بی‌توجهی ساختارمند و نظام‌ند در شاخص عدالت در دسترسی در بین شهرهای این استان را علت این اتفاق دانست.
پایان پیام/