لزوم ورود دانشگاهیان برای بهبود روابط فرهنگی با کشورهای آسیای مرکزی

دولت‌ها در برقراری روابط فرهنگی بین کشور‌های آسیای مرکزی و آموزش نسخه‌پژوهی معمولاً فقط در حد تسهیل‌گری ظاهر می‌شوند، بنابراین دانشگاهیان می‌توانند متولی شوند و روابط فرهنگی ایران با کشور‌های آسیای مرکزی را افزایش و بهبود بخشند.

به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم ، نشست بررسی ظرفیت‌ها و امکانات کتابخانه‌های ایران و تاجیکستان در حوزه تبادل نسخه‌های خطی با حضور مهدی کریمی، پژوهشگر حوزۀ آسیای مرکزی و حجت زمانی، نسخه پژوه برگزار شد.

 مهدی کریمی در این نشست دربارۀ سیر تحولاتی که منجر به شکل‌گیری کشور‌های جدید در آسیای مرکزی و تأثیر این تحولات بر سرنوشت نسخ خطی در آسیای مرکزی، بیان کرد: در سال 1860 میلادی نیرو‌های روس وارد آسیای مرکزی شدند و روند پیشرفت آن‌ها در سال 1924 تکمیل شد. در سال 1920 میلادی عمارت بخارا سقوط کرد و شاهد فروپاشی تمام دولت‌های مستقل در آسیای مرکزی بودیم. همچنین تا سال 1920 میلادی زبان فارسی، زبان دیوانی و اداری در آسیای مرکزی بود. از سال 1924 میلادی به بعد استفاده از زبان فارسی در آسیای مرکزی باکمرنگ شدن هویت فارسی و مرزبندی‌های جدید، میراث زبان فارسی هم پراکنده شد.

وی در ادامه گفت: بخشی از میراث زبان فارسی به دلیل شکل‌گیری جمهوری مستقل تاجیکستان در سال 1929 میلادی راهی شهر دوشنبه شد و همزمان در مرکز شرق‌شناسی و نسخ خطی تاجیکستان شکل گرفت. بخش زیادی از این میراث در وادی فرغانه و جنوب ازبکستان باقی ماند. با از بین رفتن دولت شوروی، ایران برای تصحیح میراث زبان فارسی همکاری‌هایی را با ازبکستان و تاجیکستان آغاز نمود. متأسفانه بعد‌ها به دلیل تنش در روابط سیاسی، همکاری‌های فرهنگی دو کشور ایران و تاجیکستان ادامه پیدا نکرد.

این پژوهشگر حوزه آسیای مرکزی بیان کرد: متأسفانه مشکلات سیاسی به سرعت در حوزۀ فرهنگ وارد می‌شوند و اولین قربانی تنش‌های سیاسی، حوزۀ فرهنگ است. همان‌طور که گفتم ارتباط ایران و تاجیکستان تنش‌های سیاسی بسیاری را تجربه کرده است و اگر یک کار جدی بخواهد بین دانشگاهیان و رایزنان فرهنگی به صورت مستقل از دولت‌ها شکل بگیرد این ارتباطات برقرار نبود و این باعث شد که مراکز فرهنگی ما در تاجیکستان تعطیل شوند.

کریمی در خصوص جایگاه رایزنان فرهنگی در حوزۀ فرهنگ اذعان کرد: مسئلۀ دیگر آموزش نسخه‌پژوهان است. رایزنان فرهنگی ما در کشور‌های آسیای مرکزی توانایی مالی اندکی دارند. دولت‌ها در برقراری روابط فرهنگی بین کشور‌های آسیای مرکزی و آموزش نسخه‌پژوهی معمولاً فقط در حد تسهیل‌گری ظاهر می‌شوند، بنابراین به نظر من دانشگاهیان می‌توانند متولی شوند و روابط فرهنگی ایران با کشور‌های آسیای مرکزی را افزایش و بهبود بخشند. اگر تمهیداتی در حوزۀ دانشگاهی و دولتی‌اندیشیده شود من فکر می‌کنم بر این موانع بتوانیم غلبه پیدا کنیم.

خطسیریلیک، یکخطبرساختهاست

در ادامۀ این نشست، حجت زمانی، نسخه‌پژوه بیان کرد: در دوران روابط خوب ایران و تاجیکستان، فهرست‌نویسی نسخ خطی آغاز و چاپ شد. به نظر من فهرست‌نویسی نسخ خطی هنوز جای کار دارد. فقط با یک فهرست خام نمی‌شود‌کاری انجام داد، باید ارتباط بیشتری بین دو ملت هم‌فرهنگ و هم‌زبان ایران و تاجیکستان برقرار شود. تاجیکستان به دلایل مختلف اصرار دارد که همچنان از خط سیریلیک استفاده کند و این در صورتی است که خط سیریلیک یک خط برساخته است.

وی افزود: در چند سال اخیر بار‌ها روابط ایران و تاجیکستان دچار تلاطم شده است. اما با این حال فهرست‌هایی از نسخ خطی دو کشور فراهم شده است. من از دولت‌های ایران و تاجیکستان می‌خواهم که با رفع مشکلات روادید و دیپلماتیک، کار نسخه‌پژوهان و محققان را برای ایجاد روابط فرهنگی بین دو کشور حل کنند.

گفتنی است، این نشست به همت خانۀ کتاب و ادبیات ایران برگزار و از طریق تلویزیون اینترنتی کتاب پخش شده است. علاقه‌مندان می‌توانند این برنامه را از آرشیو این تلویزیون در بستر تلوبیون مشاهده کنند.

انتهای پیام/