09 مرداد 1402 - 16:27

کدام افراد می‌توانند خون اهدا کنند؟

علی رغم پیشرفت‌های چشمگیر علم پزشکی، تاکنون هیچ جایگزینی برای اصلی ترین مایع جاری در بدن کشف نشده است؛ حال آنکه روزانه تعداد بسیار زیادی از مردم به تزریق خون نیاز پیدا می‌کنند.

به گزارش خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس، خون حیاتی ترین ماده برای زنده ماندن هر انسان است و این مایع گران قیمت از ارزش و اعتبار بی مانندی در حوزه سلامت آحاد جامعه، برخوردار است.

با اهدای خون هر فرد می‌توان سه بیمار نیازمند به خون را نجات داد و هر فرد می‌تواند در طول یکسال در مردان چهار بار و در زنان 3 بار خون خود را اهدا کند.

تاثیر اهدای خون در درمان بیماری‌ها و سلامت انسان

انتقال خون در درمان و پیشگیری از بیماری‌های مختلف موثر است. افرادی که میزان آهن خونشان زیاد است با خون دادن می‌توانند میزان آهن بدن را کنترل کنند. از طرفی اهدای خون به درمان مشکلات قبلی و عروقی نیز کمک می‌کند. به این صورت که با کاهش میزان آهن خون، غلظت خون کاهش می‌یابد و احتمال گرفتگی عروق هم پایین می‌آید.

افزایش کلسترول خون با بروز بسیاری از بیماری‌های قلبی مساوی است. با خون دادن منظم، می‌توان کلسترول خون را پایین نگه داشت و از رسوب چربی در رگ‌های خونی جلوگیری کرد. با باز شدن رگ‌ها، احتمال سکته قلبی هم کاهش می‌یابد. می‌توان گفت مهم‌ترین تاثیر جسمی خون دادن، روی سیستم قلبی و عروقی بدن است.

تاریخچه اهدای خون در ایران و جهان

در سال ۱۸۱۸ میلادی، برای اولین‌ بار در یک عمل جراحی که توسط جیمز بلاندل انجام شد، به یک انسان در حال مرگ خون تزریق شد.

سازمان انتقال خون ایران در سال ۱۳۵۳ شمسی تاسیس شد.در دوران جنگ ایران و عراق، بیشتر فراورده‌های خونی مصدومان و مجروحان جنگ با اهدای داوطلبانه مردم تامین می‌شد. در حال حاضر از هر ۱۰۰۰ نفر در جامعه تقریبا ۲۲ نفر به‌صورت مستمر خون اهدا می‌کنند.

قبل از تاسیس سازمان انتقال خون در ایران و همچنین در برخی کشورها، اهداکنندگان خون در ازای کاری که انجام می‌دادند پول دریافت می‌کردند؛ اما در حال حاضر در اغلب کشورها از جمله ایران، این کار امری داوطلبانه است.

نهم مرداد، روز ملی اهدای خون هرساله یادآور نقش حیاتی اهداکنندگان این مایه حیات است، افرادی که داوطلبانه از خودگذشتگی می‌کنند تا جانی دوباره به بیماران، سانحه‌دیدگان و نیازمندان فرآورده های خونی ببخشند.

خون این مایه حیات، سه قرنی می شود که حسابی مورد توجه قرار گرفته و پزشکان دریافته‌اند و از دست رفتن آن می‌تواند عواقب ناگواری داشته باشد، همین دانش بود که سرآغازی شد برای حرکتی انسان دوستانه و تصمیمی زندگی بخش.

علی رغم پیشرفت‌های چشمگیر علم پزشکی، تاکنون هیچ جایگزینی برای اصلی ترین مایع جاری در بدن کشف نشده است؛ حال آنکه روزانه تعداد بسیار زیادی از مردم به تزریق خون نیاز پیدا می‌کنند که این نیاز با تامین و ذخیره فرآورده های خونی در مراکز درمانی مرتفع می‌شود.

از اهدای خون تا تولید فرآورده های خونی

اهدای خون از سوی داوطلبان که بسته به شرایط و جنسیت هر فرد تا چهار بار در سال امکان پذیر است، از دو روش نیاز خونی مراکز درمانی را تامین می کند؛ از طریق خون کاملی که از اهدا کننده گرفته و فرآورده های خونی که از آن تهیه میشود یا از طریق آفرزیس که به معنای دریافت خون و جداسازی یک یا چند جز از آن و سپس بازگرداندن خون به بدن فرد اهداکننده است.

هر کیسه خون باید در عرض کمتر از 8 ساعت به واحد فرآورده منتقل شود. پس از تحویل خون به بخش فرآورده و تهیه فرآورده های خونی، نوبت به یکی از مهمترین و حساس ترین بخش آماده سازی فرآورده ها، یعنی مهر و موم کردن کیسه خون (seal)می رسد.

فیلتراسیون فرآورده های خونی قبل از ذخیره سازی، ورود کیسه های خون به دستگاه سانتریفیوژ، فریز کردن فرآورده های پلاسمایی، شست و شوی فرآورده و پلاکت، کاهش حجم فرآورده، انجماد خون و پرتوتابی خون و فرآورده های آن از دیگر مراحل آماده سازی خون های اهدایی برای مصرف است.

هر واحد اهدایی خون قبل از اینکه برای تزریق ارسال شود، باید در ازمایشگاه مورد آزمایش قرار گیرد، پس از آماده شدن نتایج آزمایشات غربالگری، نوبت به مرحله ترخیص می رسد که با هدف جدا کردن فرآورده های مناسب جهت مصرف بیماران انجام می شود. در این مرحله فرآورده های نامناسب باید معدوم شوند.

حمل و نقل ایمن خون یکی از مراحل مهم در زنجیره انتقال خون برای تهیه خون سالم است. قبل از هر ارسال، فرآورده ها از نظر همولیز، دمای مناسب، نشت و شکستگی مورد بررسی قرار می گیرند و از مراکز پخش خون به بیمارستان ها و سایر مراکز درمانی منتقل می شوند.

تداوم اهدای خون در دوران همه گیری کرونا

به گزارش سازمان بهداشت جهانی برای اطمینان از دسترسی هرکسی که به خون بی خطر نیاز دارد، همه کشورها به اهدا کنندگان داوطلب و بدون مزد که مرتبا خون می دهند نیاز دارند. در سراسر بیماری همه گیر COVID-۱۹، علی رغم تحرک محدود و سایر چالش ها، اهدا کنندگان خون در بسیاری از کشورها همچنان به اهدا خون و پلاسما به بیمارانی که نیاز به تزریق دارند، ادامه داده اند. این تلاش خارق العاده در زمان بحران بی‌سابقه، نقش اساسی اهدا کنندگان خون داوطلبانه و مجانی را که کاملا سازمان یافته، متعهد هستند، در حصول اطمینان از خون رسانی ایمن و کافی در زمان‌های عادی و اضطراری برجسته می‌کند.