بحران زباله در عراق / جوانان عراقی دست بکار شدند

تهران - ایرنا- عراق در سایه سالها جنگ، اشغال و پیامدهای ناشی از آن و سوء مدیریت و ناکارآمدی با مشکلات جدی زیست محیطی و بحران زباله روبروست که همین امر باعث شده تا گروهی از جوانان عراقی دست بکار شده و درصدد پاکسازی محیط زیست و افزایش آگاهی بخشی جامعه برآیند و درآغاز راه به ساحل دجله زدند. به گزارش ایرنا، کشورهای مختلف جهان امروزه با مشکل گسترده زباله های خانگی و صنعتی روبرو هستند و درحالی که کشورهای پیشرفته برای حل این مشکل برنامه های راهبردی در نظر گرفته اند، کشورهای درحال توسعه و  اکثر کشورهای عربی از جمله عراق توجه زیادی به این مقوله نداشته اند، به گونه ای که مشکل زباله در برخی کشورها به یک مشکل سیاسی و دولتی تبدیل شده و در برخی موارد نیز در اعتراض به آن تظاهرات و تجمع صورت گرفته است که نظیر آن را در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ میلادی در لبنان و همچنین برخی کشورهای آمریکای لاتین شاهد بوده ایم. سازمان ملل متحد نیز از این موضوع و تاثیر مخرب زیست محیطی آن غافل نبوده و در سال ۲۰۱۷ میلادی برنامه محیط زیست و کمپین جهانی از بین بردن منابع آلودگی را راه اندازی کرده است. هرچند کشورهای پیشرفته تلاش کرده اند تا با برنامه های مختلف بازیافت زباله، با این مشکل روبرو شده و درصدد حل آن برآیند، اما این امر درخصوص کشورهای عربی محدود بوده است و تنها  برخی از این کشورها دارای چند کارخانه بازیافت زباله هستند که ظرفیت پاسخ به حجم تولید زباله ها را در گسترده جغرافیایی و جمعیتی خود ندارند. کشور عراق نیز از جمله کشورهای عربی است که با بحران گسترده زباله ها روبروست و سالها جنگ و درگیری پیاپی عراق در سایه رژیم صدام و سپس تجاوز نظامی آمریکا به این کشور در سال ۲۰۰۳ میلادی و تبعات و پیامدهای ناگوار سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی اشغالگری آمریکا و سوء مدیریت و ناکارآمدی باعث شده که توجه به حل مشکل زباله از اولویت های دولت های پیاپی این کشور نباشد. هرچند دولت هایی که بعد از سرنگونی رژیم سابق عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی در عراق روی کار آمده اند، تلاش کرده اند که به مشکل زباله ها در شهرهای مختلف عراق بویژه بغداد رسیدگی کنند، اما این تلاش ها تاکنون به نتیجه محسوسی نرسیده است که برخی گزارشهای رسانه ای فساد در قراردادها با شرکت های خارجی برای جمع آوری زباله ها و پاکسازی خیابانها و محله ها و ضعف آگاهی بخشی به جامعه درباره معضل زباله ها و پیامدهای ناگوار زیست محیطی آن - در سایه نبود تشکل های مردم نهاد واقعی- را دلایل این امر دانسته اند. در این میان، رودخانه دجله که از ترکیه سرچشمه گرفته و با عبور از شهرهای موصل و سامرا از دل بغداد پایتخت عراق عبور می کند، یکی از کانون های آلودگی و انباشت زباله به شمار می رود. علل مختلفی برای آلودگی زیست محیطی رودخانه دجله مطرح شده است که کاهش ورودی آب به رودخانه دجله و به تبع آن پایین آمدن سطح آب این رودخانه و عبور دجله از دل شهرهای پرجمعیت و ریخته شدن فاضلاب ها و پسماندهای شهری به آن - بدون هرگونه سیستم بازیافت و تصفیه- و همچنین عدم رعایت از سوی شهروندان، از جمله مهمترین این عوامل عنوان شده است.  در سایه این بحران زیست محیطی گسترده رودخانه دجله، گروهی از جوانان عراقی داوطلب به تازگی دست بکار شده اند تا شاید بتوانند از یک سو در حد توان خود زباله ها را از چهره این رودخانه بزدایند و از سوی دیگر سایر شهروندان را تشویق و ترغیب کنند تا به مسائل زیست محیطی و بحران زباله ها بویژه زباله های پلاستیکی توجه بیشتری کنند و بتوانند این موضوع را در کانون توجه افکار عمومی قرار دهند. "رسل" یکی از همین جوانانی است که با یکصد نفر دیگر در ابتکارعمل "سفیران پاکیزگی" برای پاکسازی رودخانه دجله شرکت کرده است و ماموریت آنها تنها نجات شهر بغداد از زباله نیست بلکه افزایش آگاهی بخشی در شهری است که خیابانها و رودخانه تاریخی آن شبیه به زباله دانی از زباله های پلاستیکی و سایر پسماندهای زیان آور همانند سایر مناطق این کشور شده است. این دانشجوی ۱۹ ساله می گوید: برای اولین بار در این ابتکار عمل به منظور زیباتر کردن شهرم شرکت کرده ام. من از دیدن کرانه رودخانه به این شکل متنفرم و می خواهم این وضعیت را تغییر دهم." فضای سبز کرانه های رودخانه دجله روزهای تعطیلات شاهد حضور زیاد خانواده ها است که باعث انباشت بطری ها و قوطی های نوشابه و کیسه های پلاستیکی می شود و اغلب نیز این زباله ها به طور مستقیم به رودخانه راه پیدا می کنند. جوانان داوطلب عراقی این بار در قالب این ابتکارعمل به سراغ پاکسازی و تمیز کردن زیر پل "الائمه" رفتند که مناطق الکاظمیه (کاظمین) و الاعظمیه شهر بغداد را به هم پیوند می دهد. یکی از ساکنان این منطقه با ابراز خرسندی از دیدن جوانانی که از مناطق مختلف شهر بغداد در این ابتکارعمل شرکت کرده اند، می گوید: این اولین باری است که این منطقه از سال ۲۰۰۳ میلادی پاکسازی و تمیز می شود. "علی" دانشجوی ۱۹ ساله عراقی که از سازماندهی کنندگان هشتمین کمپین پاکسازی در قالب ابتکار عمل سفیران پاکیزگی است، می گوید: نخستین هدف آگاه سازی و رساندن این پیام است که جوانان کمک می کنند و از نظافت و پاکسازی کشورشان حمایت می کنند. این درحالی است که عراق فاقد کارخانه های بازیافت زباله هایی است که برخی از آنها در نزدیکی مناطق مسکونی و برخی دیگر در خارج از شهرها دفن می شوند و در حومه شهرها نیز چندین تن زباله آتش زده می شود که ابری از دودهای سمی آسمان منطقه را فرا می گیرد و منبع آلودگی هوا می شود و تاثیر منفی بر سلامت عراقی ها می گذارد. در همین حال، وزارت بهداشت عراق نیز به مشکل سوزاندن زباله ها اذعان کرده و تاکید می کند که این امر بی شک تولید گازهای سمی می کند که تاثیر منفی بر جان و سلامت مردم دارد. با این حال، جوانان عراقی داوطلب در ابتکار عمل سفیران پاکیزگی امید دارند که اقدامات آنها باعث افزایش آگاهی بخشی جامعه شود. آنها ابراز خرسندی می کنندکه اثرات عملی چنین ابتکارعمل هایی را در بین مردم شاهد هستند.