سلبریتی سازی در عصر دیجیتال*

اردبیل - ایرنا- ظهور شبکه‌های اجتماعی بعنوان شبه رسانه و رشد روز افزون فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی،سلبریتی‌سازی از سوی اینفلوئنسرها و میکرو سلبریتی‌ها را به اوج خود رسانده تا جایی که امروزه مرز بین سلبریتی واقعی و غیر واقعی به هم خورده و سلبریتی واقعی هم به حاشیه رانده شده است. امروزه  شاخ‌های شبکه های اجتماعی  با هدف دستیابی به منافع اقتصادی و جذب فالوورهای بیشتر بدون در نظر گرفتن آسیب‌های سلبریتی سازی در دیجیتال ،فضای مجازی را جولان  گاهی برای معرفی افراد بعنوان سلبریتی با عناوین و القاب جعلی کرده است که تخریب هویت‌ها و ارزش‌های سلبریتی‌های واقعی را در جامعه بدنبال داشته است. کانال‌های مجازی اعم از اینستاگرام، تلگرام، واتساب و..  پر شده از اظهار نظرهای غیر واقعی  و معرفی چهره‌ها با القاب و عناوین جعلی به گونه ای که فرد با نوشتن یک پاراگراف خبر بعنوان خبرنگار حرفه ای،با استوری یک عکس عکاس برتر و بین المللی،با انتشار یک شماره نشریه روزنامه نگار برتر،با چاپ یک کتاب و استوری آن در اینستاگرام کتاب نویس برتر،با گفتن یک بیت شعر  شاعر برجسته،با بازنشر یک خبر سیاسی از سایت ها در فضای مجازی بعنوان تحلیلگر سیاسی ،با گذراندن یک ترم  از واحد درسی دانشگاه بعنوان استاد دانشگاه آینده و دانشجوی نخبه،با بازی فوتبال در محله و آپلود آن در فضای مجازی بعنوان فوتبالیست نام آور به کاربران معرفی می شوند تا عنوان سلبریتی(چهره معروف ) به خود بگیرند. اطلاق این همه عناوین جعلی از قبیل  دکتر،مهندس،پروفسور،نویسنده بین المللی ،بازیگر بین المللی ،روزنامه نگار حرفه ای،خواننده مشهور ،موسیقیدان،ریاضیدان فیزیکدان،تحلیلگر مسائل سیاسی و پژوهشگر به افراد مورد نظر چنان در فضای مجازی شیوع یافته که در محافل عمومی هم افراد به یقین با این عنوان شناخته می شود. نمونه بارز این همه عناوین جعلی در پروفایل برخی از اشخاص هم دیده می‌شود که رزومه بلند پایه‌ای را برای خود تعریف کرده و هر روز هم در همه مسائل اظهار نظر کرده و دوستان خود را برای بازنشر این اظهار نظرها بسیج می‌کند. همه این بلبشو ی مجازی ناشی از شیفتگی فرد یا کاربر برای دیده شدن است، دیده شدن به هر قیمتی ،دیده شدن با تحریف تاریخ،دیده شدن با اخبار کذب ،دیده شدن با شایعه و تهمت ،دیده شدن با تظاهر و ریا،دیده شدن با عناوین جعلی ،دیده شدن با مهندس و پزشک قلابی و در مجموع سلبریتی‌سازی با هر عنوان و القاب جعلی برای رسیدن به منافع شخصی و گروهی. این دیده شدن‌ها با عناوین جعلی نوعی سرخوردگی در بین جامعه دانشگاهی،رسانه ای،پزشکی و مهندسی ایجاد کرده به طوریکه افراد با رزومه واقعی حاضر به معرفی خود در محافل عمومی ،رسانه ای و مجازی نمی شوند، در این فضا کتاب نویس  واقعی انگیزه‌ای برای قلم فرسایی و تحلیل گر واقعی هم تمایلی برای اظهار نظر در مسائل مختلف ندارد . بارها در فضای مجازی مشاهده می‌شود که  به محض تحلیل و اظهار نظر واقعی از سوی یک تحلیل گر بنام و معروف هزاران تحلیل در فضای مجازی از سوی  تحلیل گر نما ها  باز نشر می شود که به جرات می توان تحلیل گر های واقعی وغیر واقعی  را از هم تشخیص داد. علاوه بر فضای مجازی به کاربردن  عناوین جعلی مهندس، دکتر ،هنرمند،فوتبالیست و فعال سیاسی برای اشخاص به محافل عمومی جامعه هم کشیده شده،  فرد ی براحتی یک راننده تاکسی و یا فروشنده را مهندس خطاب می‌کند و یا شخصی به خود این اجازه را می‌دهد که در یک مجلس ختم و یا اعلامیه ای نه تنها خود متوفی بلکه بستگان مرحوم  را هم با عناوین جعلی به مردم معرفی کند که  همه اینها ناشی از آشفتگی و در هم ریختگی عناوین و چهره‌های واقعی در جامعه بوِیژه فضای مجازی می‌باشد. از دیدگاه جامعه شناسان، سلبریتی چهره جذاب و شناخته شده‌ای است که یا با اتکا به ویژگی‌ها، توانمندی‌ها و خصوصیات خاص خود یا حتی بر مبنای یک حادثه اجتماعی، مورد توجه خاص رسانه‌ای، به موفقیت‌هایی در عرصه‌های مختلف ورزش، هنر و موسیقی، دانش و اندیشه دست پیدا کرده و از همه لحاظ، مورد توجه مردم است، شخصیت‌هایی کاریزماتیک که از قدیم الایام در جوامع وجود داشتند و تاثیرشان بر سبک زندگی آدم‌های یک جامعه، غیرقابل انکار است. سلبریتی واژه ای است که معمولا برای افراد معروف به کار می‌رود، افرادی که طرفداران زیادی دارند، آنها می‌توانند خواننده، بازیگر، فوتبالیست، ورزشکار ،خبرنگار و مجری تلویزیون باشند. امروزه در جهان بسیاری از کشورها سعی در جهانی سازی سلبریتی‌های ملی خود را دارند و گاهی هم سلبریتی‌های کشورهای دیگر را به اشکال مختلف جذب خود می‌کنند. مثلا فرانسه با جوایز مختلف سلبریتی ها را جذب خود می کند و آمریکا با اعطای تابعیت سلبریتی را از آن خود می‌کند. در حال حاضر یکی از چالش‌های اصلی شبکه های اجتماعی اخبار کذب و دروغ و ترویج عناوین دروغ به اشخاص  است که دلایل آن جذابیت،افشاگری  و دیده شدن است و راهکارهای مقابله با آنها رشد تفکر انتقادی،باور مخاطره آمیز بودن اخبار جعلی ،پرهیز از هرگونه اخبار دروغ در رسانه‌های رسمی،معرفی منابع جعلی و شناساندن منابع تولید کنندگان اخبار جعلی ،گسترش آموزش برای شناسایی اخبار جعلی و تقویت سواد رسانه ای در بین اقشار مختلف جامعه می باشد. به یقین با تقویت سواد رسانه ای کاربران شناخت کافی از رسانه‌ها و کانال های مجازی پیدا کرده و در برابر هجمه های رسانه ای منفعل نمی شوند همچنین با تقویت سواد رسانه ای کاربر ان می توانند هوشمندانه از  رسانه های اجتماعی استفاده کرده و فریب سلبریتی سازها،سوئیت هو های مجازی ،مد بلاگرها و اینفلوئنسرها  و یا شاخ‌های شبکه‌های اجتماعی نمی شوند. یعقوب شاددل:خبرنگار ایرنا