ترکیه به دنبال کنشگری جدید در غزه

سفر رئیس سرویس اطلاعاتی ترکیه به قطر به منظور دیدار با سران حماس، تکه‌ای از پازل هدف گذاری تیم اردوغان درباره غزه و فلسطین است.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه به دنبال ایفای نقش میانجی بین فلسطین و رژیم صهیونیستی است. شواهد نشان می دهد که سفر رئیس سرویس اطلاعاتی ترکیه به قطر به منظور دیدار با سران حماس، تکه ای از پازل هدف گذاری تیم اردوغان درباره غزه و فلسطین است.

اگرچه هیچگونه عکس و جزئیاتی درباره دیدار کالن – هنیه منتشر نشده اما رسانه های نزدیک به حزب عدالت و توسعه، این خبر را در سطحی گسترده منتشر کرده و نشان دادند که تیم ترکیبی کالن – فیدان، به دنبال ایفای نقش در تحولات فلسطین است.

در حالی که جنایات رژیم صهیونیستی در غزه همچنان ادامه دارد و ابلاغ تصمیم دیوان بین المللی کیفری نیز تاثیر چندانی بر ارض واقع نگذاشته کالن به قطر رفته است.

رسانه های ترکیه اعلام کردند که ابراهیم کالن رئیس سرویس اطلاعاتی میت در دوحه قطر، با اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس، دیدار و گفتگو کرده است. هدف از این نشست بررسی وضعیت جاری غزه، با محوریت تحولات اخیر، پتانسیل تبادل اسرا، برقراری آتش بس و راهبردهای رفع محاصره بود.

منابع امنیتی خاطرنشان کردند که در این گفت وگوها توزیع کمک های بشردوستانه به فلسطینی ها نیز مورد بررسی قرار گرفت و بر اهمیت تشکیل کشور مستقل فلسطین با پایتختی بیت المقدس تاکید شد. چرا که این اقدام به عنوان محوری برای ثبات منطقه تلقی می شود. جزئیات این نشست بر تمرکز مداوم بر حل و فصل مسائل مبرم در غزه و تقویت حمایت از آرمان های تشکیل دولت فلسطین تاکید می کند.

تلاش های ترکیه و قطر در حالی در جریان است که تاکنون شمار شهدای فلسطینی از 27 هزار نفر فراتر رفته، نزدیک به 70 هزار نفر مجروح شده اند. به گفته سازمان ملل، حمله اسرائیل 85 درصد از جمعیت غزه را به دلیل کمبود شدید غذا، آب سالم و دارو آواره کرده و 60 درصد از زیرساخت های غزه آسیب دیده یا ویران شده است.

ترکیه به دنبال چیست، پای رقابت در میان است؟

طی روزهای گذشته، با تلاش های قطر، توافق نیم بندی به وجود آمده تا تعدادی از اسرای اسراییلی آزاد شوند. این اتفاق در شرایطی روی داده که سخنان لو رفته نتانیاهو در جمع خانواده های اسرا، حاوی چنین جملاتی در مورد قطر بوده است: «طبیعتاً ما به قطر اعتماد نداریم و می دانیم که یکی از حامیان مهم حماس است».

در شرایطی که قطری ها از دیرباز توانسته اند دوحه را به مرکزی برای مذاکرات مهم منطقه ای تبدیل کنند، ایده ابراهیم کالن برای ایفای این نقش در استانبول، تاکنون ناکام مانده است.

اولین بار، کالن بود که در دوران اوج گیری تنش های لیبی و پس از آن اوج مذاکرات طالبان و دولت کرزای، به اردوغان پیشنهاد داد که استانبول، کانون دیدارها شود. آن روزها پروفسور ابراهیم کالن، سخنگوی اردوغان، رئیس شورای مشاورین سیاست خارجی و امنیت ملی و ایفاگر نقش اصلی در اندیشکده مطالعات سیاسی اقتصادی موسوم به «ستا» بود. اما برجسته شدن نقش کالن در تیم اردوغان، رفته رفته فرش را از زیر پای مولود چاووش اوغلو وزیر وقت امور خارجه بیرون کشید.

در شرایطی که چاووش اوغلو تلاش می کرد تا زادگاه خود یعنی آنتالیا را به مرکز مهم رویدادهای دیپلماتیک تبدیل کند، کالن با طرح ایده «اهمیت تمدنی استانبول»، از حیث تئوری پردازی و برجسته کردن نقش ترکیه در تحولات منطقه ای و فرامنطقه ای، به جایگاهی رسید که قبلاً در اختیار احمد داود اوغلو بود.

قبل از آن که کالن در تیم اردوغان جایگاهی جدی پیدا کند، دو چهره دیگر، به عنوان مذاکره کنندگان ارشد و مورد اعتماد اردوغان، در تحولات منطقه ای نقش ایفا می کردند. اولی هاکان فیدان رئیس سابق سرویس اطلاعاتی میت و دومی، عمر چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه که از دیرباز و از دوران مسئولیت اردوغان در شهرداری استانبول با او همراه بوده است.  

گفته می شود این دو فرد معتمد و کاربلد، در جریان مذاکرات قاهره بین رژیم اسراییل و حماس، نقش مهمی داشتند و اجازه ندادند کل کیک مذاکره، نصیب قطری ها شود!

آنان همچنین در چند مقطع، در لندن، ژنو، آستانه و شهرهای دیگر، یاریگر و هدایت کننده مخالفین سوری بودند تا بتوانند در مذاکره با دولت دمشق، امتیاز بگیرند. اما کالن، بعدها به اردوغان توصیه کرد که فقط اعزام مذاکره کننده توانمند و ایفای نقش میانجی در فرای مرزها کافی نیست و باید کاری کرد که استانبول، جای دوحه را بگیرد.

با این حال، تلاش های کالن، دست کم در مورد مذاکرات طالبان – کرزای به تمامی ناکام ماند و طالب ها راضی نشدند که به جای دوحه، مهمان استانبول شوند. در مورد لیبی نیز همین اتفاق روی داد و تیم اردوغان نهایتاً ناچار شد با طرفیّت فکری و سیاسی، به جای یک میانجی فعال، در قامت یک کنشگر جانبدار ظاهر شود.

گفته می شود بر اساس تحلیل ویژگی های فکری و شخصیتی و دیدگاه سیاسی، فیدان و چلیک، هر دو عملگرا و اهل مذاکره هستند، اما ابراهیم کالن و یکی دیگر از مشاورین سیاست عربی اردوغان یعنی پروفسور یاسین آکتای، از این موضوع ابایی ندارند که در سیاست خارجی، مذاکره و میانجیگری، گرایش خود به اخوانی های فلسطین و آفریقا را آشکار کنند.

آیا کالن موفق می شود؟

هاکان فیدان وزیر امور خارجه کابینه اردوغان، نخستین چهره ای بود که پس از عملیات طوفان الاقصی، ایده کنشگری فعال ترکیه را مطرح کرد. او این ایده را در ریاض عربستان و دیگر محافل دیپلماتیک منطقه ای و جهانی تکرار کرد و پیشنهاد داد که ترکیه به عنوان یکی از طرف هایی که روابط نزدیکی با حماس داشته، «حافظ  و ضامن صلح» شود و حتی چند واحد از نیروهای نظامی و انتظامی خود را به غزه اعزام کند.

اما این ایده از سوی رژیم صهیونیستی، آمریکا و اروپا مورد استقبال قرار نگرفت. در شرایط کنونی هم، دلیل روشنی برای تضمین موفقیت کالن در میان نیست. چرا که مواضع تند اردوغان علیه نتانیاهو، کار را برای آنکارا دشوار کرده و در عین حال، تا زمانی که دو کنشگر مهم همچون قطر و مصر حضور دارند، ترکیه عملاً ابزار و راهکار خاصی برای یاری دادن به روند صلح در اختیار ندارد.

در پایان باید گفت، عملیات بی مانند طوفان الاقصی و تحولاتی که پس از آن روی داد، وضعیتی پدید آورده که کنشگران منطقه ای همچون مصر و قطر، در چارچوب حل مشکلات فنی، ارتباطی و مسائل مربوط به اسرا و ارسال کمک های بشردوستانه نقش ایفا می کنند و در چنین چارچوبی، دشوار است که ترکیه بتواند به عنوان میانجی و مذاکره کننده، اثرگذاری مشهودی داشته باشد.

انتهای پیام/