یک استاد حوزه علمیه: برداشت خاتمی از آیه شریف «لا اکراه فی‌الدین» عوامانه است
یک مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به سخنان خاتمی درباره آیه «لا اکراه فی‌الدین» و اجباری نبودن دین گفت: بنا به نظر مفسرین از جمله مرحوم طباطبایی(ره)، این آیه دین اجباری را نفی می‌کند، اما ربطی به رفتار و اعمال انسان ندارد.
به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و فعالیت‌های دینی خبرگزاری فارس، رئیس دولت اصلاحات در دیدار برخی از فعالان اجتماعی و سیاسی با طرح آیه «لا اکراه فی‌الدین» و بیان اینکه در دین خدا که اصل است، زور و اجبار وجود ندارد، گفت: ما از جامعه عفیف حمایت می‌کنیم، امّا این موضوع به آن معنا نیست که عفّت را با حجاب یکی بدانیم و آن را به زور به جامعه تحمیل کنیم.
عفّت را بدون حجاب می‌توان تحصیل کرد؟
حجت‌الاسلام حجت‌الله ذاکر، مدرس حوزه و دانشگاه و امام جماعت مسجد جامع امام سجاد(ع) تهران در خصوص این اظهارات در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس اظهار داشت: اخیراً برخی از افراد غیرمتخصّص درصدد برآمده‌اند تا با استفاده نامناسب از آیه شریفه «لا اکراه فی الدّین...» و همچنین با استناد غیرصحیح به برخی آموزه‌های دینی، ارتباط و نسبت بین حجاب و عفاف را رد کرده و در نتیجه حجاب را از نظر شرعی امری غیرضروری معرفی کنند. خلاصه و حاصل سخن‌شان این است که می‌توان عفت را بدون حجاب نیز تحصیل کرد و نباید حجاب را به مردم تحمیل کرد.
معنای «لااکراه»، «آزادی مطلق در عمل» نیست
وی با اشاره به اینکه خاتمی در بخشی از سخنان خود آورده است «وقتی خداوند می‌گوید «لا اکراه فی‌الدین»، یعنی در دین خدا که اصل است، زور و اجبار وجود ندارد پس چرا باید در فرع آن زور و تحکم باشد؟»، گفت: گاهی شخص یک جمله می‌شنود و می‌گوید: اسلام گفته است «لا اکراه فی الدین»، یعنی در دین اکراه و اجباری نیست، پس مردم را آزاد بگذارید. این برداشت، یک برداشت عوامانه است و سوء استفاده از ظاهر این آیه شریفه است. بنا به نظر مفسرین گرانقدر از جمله مرحوم علّامه طباطبایی(ره)، این آیه دین اجباری را نفی می‌کند؛ زیرا دین یک سلسله معارف علمی است و یک مسأله اعتقادی و قلبی است که اکراه و اجبار در آن محال است و بنده در پذیرش آن مختار و مخیر است و این موضوع ربطی به رفتار و اعمال انسان ندارد.
ذاکر افزود: بنابراین، اگر اجباری در کار باشد، در ظاهر رفتار انسان‌ها تاثیرگذار خواهد بود. چنانچه نسبت به این آیه با سوءبرداشت و سوءاستفاده برخورد کنیم، امر به معروف و نهی از منکر، اجرای حدود الهی در مورد مجرمان و بسیاری از احکام ضروری اسلام زیرسؤال برده میشود و هرگونه تعدی و تعرض نیز مجاز دانسته خواهد شد. توصیه میشود برای کسب آگاهی بیشتر به تفاسیر به ویژه تفسیر المیزان مراجعه شود.
حجت‌الاسلام حجت‌الله ذاکر مدرس حوزه و دانشگاه
حجاب و پوشش مناسب، نشانه بارز و مصداق روشن عفاف است
ذاکر به صورت اجمالی به ربط و علقه بین عفاف و حجاب اشاره کرد و وجود ارتباط تام و وثیق بین این دو عنوان را بیان کرد و گفت: «عفاف» از مادّه «عفّه» به معنای بازداشتن از چیزهایی است که حلال نبوده و جمیل (شایسته) نیست. «راغب اصفهانی» در مفردات می‌گوید: «عفّت عبارت است از حصول حالتی برای نفس که به واسطه آن انسان می‌تواند خود را از غلبه شهوت حفظ کند؛ بنابر لحاظ امتناع در معنی «عفاف»، عفاف با حالتِ میل شهوانی و تحریک نفسی در تضاد است و دارای خصوصیاتی است.
این استاد حوزه علمیه با اشاره به خصوصیات عفاف گفت: عفاف گویای خصلت انسانی است، گویای حالت داخلی و باطنی است، دارای مظاهر خارجی است که می‌تواند نشانگر و نمایانگر از او باشد و این مظاهر از لابلای روش و رفتار و کیفیت گفتار انسان عفیف آشکار میشود. التزام به عفاف، با عزّت و اقتدار سازگاری دارد و با ضعف و عجز مترادف نیست.
هرگونه خویشتن‌داری در مقابل گناه، عفت است
وی گفت: در عرف عرب، حالت خویشتن‌داری «عفت» نامیده میشود که زینت او میشود و نقطه ضعف ظاهری او را می‌پوشاند. البته «عفاف» و «عفت» تنها به معنای خویشتن‌داری در برابر آلودگی‌های جنسی نیست، آن‌گونه که در فارسی امروز ما معنا میشود. بلکه از نظر واژه عربی، هرگونه خویشتن‌داری در مقابل گناه و کار خلاف را فرا می‌گیرد. با سیری در منابع دینی می‌توان دریافت که به طور قطع حجاب و پوشش مناسب، نشانه‌ای بارز و یکی از مصادیق روشن عفاف است.
حجاب شرط لازم برای پاکدامنی و عفاف است ولی شرط کافی نیست
ذاکر با تأمّل در آموزه‌های اسلامی درمی‌یابیم که نسبت بین حجاب و عفاف به اصطلاح منطقین عام و خاص مطلق است؛ یعنی هرکسی عفیف باشد بدون تردید دارای حجاب خواهد بود، ولی این‌گونه نیست که هرکس حجاب داشته باشد لزوماً عفیف باشد و به عبارت دیگر حجاب شرط لازم برای پاکدامنی و عفاف است، ولی شرط کافی نیست، چرا که عفّت حالت درونی است که از چیرگی شهوت بر افراد جلوگیری می‌کند و شخص عفیف در برابر خواسته‌های نفسانی از جمله کشش‌های جنسی مقاومت کرده و خود را حفظ می‌کند.
این مدرس حوزه علمیه ادامه داد: بنا به نظر راغب لغت‌شناس اصفهانی در مفردات، چون عفّت هم پوشش درونی و هم ظاهری است و زمینه‌ساز جامعه سالم است، پوشش اندامی را نیز شامل میشود.
رفتار پیامبر با متجاوزان به حریم عفاف
وی گفت: پیامبر اکرم(ص) در جریان بیعت با زنان مکّه از آنان پیمان گرفت که پاسدار پاکدامنی و عفاف باشند و آنچنان عفّت و پاکدامنی برای پیامبر (ص) مهم بود که وقتی به آن حضرت خبر رسید، در مدینه دو نفر با نام‌های «هبت» و «ماتع» که از افراد هرزه هستند نزد مردان نشسته، از اوصاف زنان و لباس‌های آنان حرف می‌زنند و با سخنان شهوت‌انگیز هوس‌های آلوده را تحریک کرده، به حریم عفاف تجاوز می‌کنند؛ پیامبر(ص) آنها را احضار کرد و از مدینه به محلّی تبعید کرد؛ آنها فقط روزهای جمعه برای خرید غذا و لوازم ضروری به مدینه می‌آمدند و سپس به تبعیدگاهشان بازمی‌گشتند.
ذاکر با بیان اینکه نکته کلیدی این است که مقصود رسول گرامی اسلام(ص) ساختن جامعه‌ای بود که عفّت ظاهری مردان و زنان با عفّت باطنی و درونیشان تنیده شود، گفت: در چنین جامعه‌ای زنان و مردان از هرگونه عشوه‌گری و نگاه‌های شهوت‌انگیز و بی‌عفتی پرهیز کرده و تحت هیچ عنوانی ارتباط‌ها تبدیل به اختلاط و صمیمیت بین دو جنس مخالف نمی‌شود. اسلام از یک طرف خواهان این است زنان که نیمی از پیکره اجتماع هستند از حضور علمی، سیاسی، اقتصادی و ... در اجتماع محروم نشوند و از طرف دیگر نمی‌خواهد این حضور، موجب اختلاط بین زنان و مردان شود و زنان باخودآرایی و تبرّج در انظار عمومی، جامعه را از حالت تعادل خارج کنند؛ بنابراین اسلام در جمع بین این دو، یعنی حضور منهای فساد، شرط فعالیت اجتماعی زن را مشروط به حفظ حریم عفاف و حجاب دانسته است.
رعایت نکردن حجاب و عفاف، رابطه بین زوجین را به سردی می‌کشاند
این استاد حوزه علمیه افزود: بدون شک حجاب از ضروریات دین و از مسلّمات اسلام و برگرفته از قرآن کریم است، و تمام فقهای اسلام در آن اتّفاق نظر دارند؛ همچنین همه مذاهب اسلامی آن را قبول دارند. منظور از ضروری دین چیزی است که هر کس با مسلمین مقداری معاشرت داشته باشد، می‌فهمد مسلمانان به آن پایبند هستند.
یکی از دلایل ضرورت حجاب عفیفانه، حفظ و تحکیم بنیان خانواده است. چنانچه زنان پوشش اندامی را رعایت نکنند و در هرگونه خودآرایی و آرایش آزاد باشند و بتوانند از مردان دل‌ربایی کنند، پس مردان هم مجاز می شوند به زنان دیگری جز همسران خود متمایل شده و دلبسته آنان شوند. با چنین وضعیت آشفته‌ای رابطه بین زوجین به سردی گراییده و کانون خانوادگی متلاشی شود؛ گواه این ادّعا پرونده‌های موجود در دادگاه‌های خانواده است که علّت بسیاری از درخواست‌های طلاق، در آن پرونده ها به همین موضوع (خیانت به همسر) بر می‌گردد.
ذاکر در پایان از مردم عزیز درخواست کرد تا با مطالعه بیشتر و بررسی دقیق معارف دینی، نسبت به بررسی صحت و سقم ادعای افراد کج‌فهم و یا مغرض حساس بوده و با حضور فعال در فضای مجازی با ارائه مستندات متقن، افراد کم اطلاع را نیز از حقایق دینی آگاه سازند.
پایان پیام/