مرور قرن‌ها ثبات و تلاطم با «اردبیل در گذرگاه تاریخ»

اردبیل از دیرباز به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین نواحی ایران به شمار می‌رفته که دارای تاریخی با فراز و نشیب‌های بسیار بوده است؛ کتاب اردبیل در گذرگاه تاریخ به تالیف مرحوم باباصفری شرحی کامل بر تمامی رویدادهای تاریخی اردبیل دارد. به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، قدمت و تاریخی بیش از ۲۰۰۰ سال، دوستداران تاریخ و فرهنگ کهن را مجاب می‌سازد تا با کاوش در پیشینه اردبیل و موشکافی‌های جزئی از رویدادهای تاریخی آن، ابهامات ذهن خود را برطرف سازند. از این رو کتاب اردبیل در گذرگاه تاریخ، با توصیفی جامع از صفر تا صد رویدادهای مهم و تاثیرگذار اردبیل و منطقه آذربایجان، به تمامی سوالات ما پاسخ می‌دهد. این کتاب که حاصل سال‌ها تحقیق و گردآوری اطلاعات بوده، در ۳ جلد تالیف گشته و شامل مطالب بسیاری از سفرنامه‌ها، داستان‌ها، احادیث، رویدادهای مهم تاریخی، سرگذشت قهرمانان، جغرافیای طبیعی اردبیل و مسائل مهم دیگری است که مطالعه و دانستن آن‌ها برای هر تاریخ‌دوستی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ در بخش‌های ذیل به چند سرفصل مهم این کتاب ارزشمند اشاره می‌کنیم. پیدایش و نام‌گذاری اردبیل پیدایش و نام‌گذاری اردبیلپیدایش و نام‌گذاری اردبیلاز زمان‌های قدیم نقل می‌کرده‌اند که اردبیل، سرزمینی محصور بین کوه‌ها بوده و دورتادور آن را کوه‌ها فرا گرفته بودند. از همین رو دریاچه‌ای وسیع با بارش برف و باران در بین آن‌ها ایجاد شده بود. در داستان‌هایی آمده که روزی فرمانروای آن حدود که در حال گذر از کوهستان بوده، با منطقه‌ای خوش آب‌وهوا و سرسبز مواجه می‌شود، اما از آن‌جایی که بارش برف و باران دریاچه‌ای وسیع را ایجاد کرده بود، قادر به بنا ساختن اماکن مسکونی در آن محیط نبوده‌اند. پس به ۳ تن از پهلوانان نامدار خود یعنی «ارده» و «بیل» دستور می‌دهد تا با حفاری کوه‌ها و مراتع، آب را از آن‌جا خارج کنند تا بتوان شهری در آن منطقه بنا کرد. به این نحو شد که با تلفیق نام این ۲ پهلوان، «ارده بیل» به‌وجود آمد. البته این یک داستان محلی است و با این‌که نمی‌توان آن را به کلی خیالی دانست، به طور قطع نیز نمی‌توان بر آن تکیه نمود. تغییرات فرهنگی اردبیل طی ادوار مختلف تغییرات فرهنگی اردبیل طی ادوار مختلفتغییرات فرهنگی اردبیل طی ادوار مختلفاردبیل پیش از ظهور اسلام در بین ایرانیان، از لحاظ گفتاری آرتاویل یا همان شهر مقدس نامیده می‌شد که پس از ظهور اسلام، به همان نام پیشین خود یعنی اردبیل تغییر یافت. پس از سال ۱۲ هجری قمری و با روی کار آمدن اسلام، بسیاری از اردبیلی‌ها به این دین گرویده و تابع سنن الهی گشتند. در زمان حکومت خوارزمشاهیان، حمله مغول‌ها ضربه سختی بر فرهنگ و سنن اردبیل زد. مغول‌ها با به تاراج بردن بسیاری از کتب ارزشمند و آثار تاریخی و سوزاندن مراکز علمی و آموزشی، ضربه جبران‌ناپذیری به اردبیل و بافت فرهنگی این منطقه زدند. چند قرن حکومت و تضعیف بنیان‌های راستین اردبیل و زندگی دشوار مردم در این برهه، در نهایت با ظهور صفویه در سال ۹۰۷ هجری قمری پایان یافته و به اوج درخشش و شکوفایی اردبیل انجامید. صفویان، بنیانگذاران فرهنگ و هنر پایدار اردبیل صفویان، بنیانگذاران فرهنگ و هنر پایدار اردبیلصفویان، بنیانگذاران فرهنگ و هنر پایدار اردبیلعلی‌اصغر باباصفری در کتاب خود توضیح مفصلی در مورد عصر طلایی صفویه داده و حضور چهره‌های برجسته‌ای مثل شیخ صفی‌الدین و شاهان بزرگی چون شاه اسماعیل و شاه عباس را از اصلی‌ترین دلایل پیشرفت چشمگیر اردبیل در این دوره دانسته است. شاه اسماعیل، بنای فرهنگ و هنر اسلامی را در اردبیل به پا نهاد و شاهان بعد از او نیز به تقلید از رسوم کهن و حفظ و تکریم مذهب تشیع، معماری و فرهنگ ایرانی - اسلامی را اصلی‌ترین اولویت خود در بنا نهادن اماکن قرار دادند. همین طرز رفتار موجب شده تا در مقطع فعلی نیز شاهد وجود آثار ارزشمند تاریخی به جا مانده از آن دوران و با معماری خاص صفوی در جای جای شهر باشیم. بدون شک ظهور سلسله صفویه مهم‌ترین نقطه عطف اردبیل در طول تاریخ به‌شمار می‌رود. تغییری چشم‌گیر که اردبیل را از هر لحاظ متحول گردانده و ارزشی معنوی به این منطقه داده است. با ظهور شیخ صفی‌الدین و خاندان صفوی، اردبیل اعتبار ویژه‌ای یافت، به‌طوری‌که این شهر در زمان تیمور، دارالارشاد و در زمان سلاطین صفوی با عنوان دارالامان از جایگاه خاصّ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار گردید. حکومت صفوی بسیاری از هرج‌ومرج‌ها را که در ایران وجود داشت، برانداخت و یک حکومت دینی و مذهبی را پایه‌گذاری کرد که به گفته بسیاری از کارشناسان تاریخ، تشکیل این حکومت یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخ ایران محسوب می‌شود که تاثیرات آن تا برهه فعلی نیز پابرجا بوده است. به گزارش خبرگزاری فارس، تاریخ، قدمت، سنن و اصالت یک منطقه و آگاهی داشتن از پیشینه آن موجب می‌شود که درک بهتری از وقایع و اتفاقات داشته باشیم و با حسی متفاوت در آن منطقه زندگی کنیم. به طور قطع نمی‌توان تاریخ چند صد ساله اردبیل را در چند خط خلاصه کرد اما کتاب اردبیل در گذرگاه تاریخ، منبع مناسبی برای پی بردن به اسرار تاریخ اردبیل است. با خواندن این کتاب، دیگر هیچ‌گاه بی‌تفاوت از اماکن تاریخی شهر خود گذر نخواهیم کرد و با هر بار نظاره بر این اماکن، غرق در عظمت و تاریخ اردبیل خواهیم شد. انتهای پیام/۳۴۶۳/