10 شهریور 1401 - 13:50
منتقد سینما: تفاوت نگاه ابراهیم حاتمی‌کیا با رسول ملاقلی‌پور در شیوه اعتراض است
تهران- ایرنا- منتقد سینما با اشاره به تفاوت ابراهیم حاتمی‌کیا با رسول ملاقلی‌پور گفت: اعتراض در نگاه ملاقلی‌پور حسی و غریضی است که وقتی پا به عرصه‌های ملتهب سیاسی و اجتماعی می‌گذارد، حالت آنارشیستی پیدا می‌کند.
به گزارش ایرنا از روابط عمومی بنیاد سینمایی فارابی، جواد طوسی در چهارمین جلسه از سلسله نشست‌های «سینمای پرتره» این بنیاد که به بررسی سیر اندیشه رسول ملاقلی‌پور و نمایش و تحلیل «قارچ سمی» اختصاص داشت، بیان کرد: دو فیلمساز از نظر گستره نگاه مرتبط با عدالت اجتماعی که از پایگاه طبقاتی آنان برمی‌آید، به یکدیگر شباهت دارند که این دو ابراهیم حاتمی‌کیا و رسول ملاقلی‌پور هستند، هر دو مراحل اولیه و تکوینی فیلمسازی را در ارتباطی خودجوش و بی‌واسطه با محیط جبهه و جنگ تجربه کرده‌اند. البته حاتمی‌کیا در ادامه کارش سعی می‌کند مبانی تئوری و آکادمیک را همزمان با زمینه مطالعاتی ادامه دهد، اما ملاقلی‌پور در اواخر دوران حیاتش براساس غریضه حسی‌اش عمل می‌کند.
جواد طوسیرسول ملاقلی‌پورابراهیم حاتمی‌کیارسول ملاقلی‌پوروی درباره نگاه عدالت‌خواهانه این فیلمسازان اظهار داشت: فیلم «از کرخه تا راین» در آثار ابراهیم حاتمی‌کیا نمود اولیه عدالت‌خواهی است و نمود بیرونی‌اش را در شرایط حساس تاریخی در فیلم «آژانس شیشه‌ای» می‌بینیم و تداوم آن در فیلم‌های «موج مرده»، «به نام پدر» و «ارتفاع پست» مشاهده می‌شود. آخرین نقطه این عدالت‌خواهی در فیلم «خروج» نمایان می‌کند. تفاوت نگاه حاتمی‌کیا با ملاقلی‌پور در اعتراض است، اعتراض در نگاه ملاقلی‌پور بیشتر حسی و غریضی است، وقتی که پا به عرصه‌های ملتهب سیاسی و اجتماعی می‌گذارد حالتی آنارشیستی پیدا می‌کند در صورتی که حاتمی‌کیا سعی دارد در این باره کنترل‌شده عمل کند.
طوسی درباره فیلم «قارچ سمی» گفت: ملاقلی‌پور وقتی که محیط و فضا را خوب بشناسد، تداخل بین تخیل، رویا و واقعیت، تعادل لازم را دارد که این نکته در فیلم‌های «هیوا» و «سفر به چزابه» نیز دیده می‌شود. البته وقتی فیلم وارد محیط شهری می‌شود و تقابلی میان پایگاه‌های اجتماعی ایجاد می‌شود، مساله از نظر فقدان نگاه جامعه‌شناختی کمی دچار مشکل می‌شود. در فیلم «قارچ سمی» شروع ورود مخاطب به دنیای سوررئال فیلم، پیش‌درآمدی منطق‌پذیر ندارد.
این منتقد افزود: چیزهایی که در فیلم «قارچ سمی» می‌تواند برای من از اهمیت و مبنای اولیه برخوردار باشد، تداوم نگاه عدلت‌خواهانه و جایگاه آن نگاه و گستره آرمانی در جامعه بعد از جنگ است که انسان‌ها منزوی‌تر شده‌اند و محلی از اعراب ندارند. حتی پیش‌بینی و آینده‌نگری‌ای که ملاقلی‌پور نسبت به مفاسد اقتصادی در فیلم دارد، حائز اهمیت هستند که نشان‌دهنده شاخک‌های تیز فیلمسازی است که می‌خواهد برخلاف فیلمسازان آرمان‌گرای هم‌نسل خود که رونوشتی برای زمانه شده‌اند، رفتار کند. به همین دلیل سعی دارد دیدگاه اعتقادی خود را زمزمه کند و محتاطانه رفتار کردن را کنار بگذارد، اینکه این نگاه چقدر می‌تواند ظرفیت خود را در جامعه پیدا کند، علامت سوالی برای ما باقی خواهد گذاشت.
وی درباره جایگاه «قارچ سمی» در سینمای اعتراضی بعد از انقلاب اسلامی بیان کرد: ملاقلی‌پور یکی از صادق‌ترین فیلمسازانی است که بلافاصله بعد از خاتمه جنگ در مواجهه با انسان‌هایی که زمینه انطباق با پایگاه اجتماعی داشتند، روبه‌رو می‌شود و در فیلم‌هایی مثل «مجنون»، «پناهنده» و «قارچ سمی» به آنان می‌پردازد. به طور کلی تکلیف فیلمساز با دنیا، طرز فکر و دنیای خودش مشخص است و آن را در شخصیت‌های فیلم نمایان می‌کند.
طوسی در پاسخ به این پرسش که چرا منتقدان جدید فیلم‌های رسول ملاقلی‌پور را خشن می‌دانند، گفت: در فیلم «قارچ سمی» شاهد تک‌گویی‌های شخصیت «سلیمان»، پرخاشگری و عصیان او هستیم که بخشی در جهت نشانه‌نشناسی فردی شخصیتی اوست و بخشی در خدمت لحن و بیان معترضانه اجتماعی است که منافاتی با جامعه در حال گذار ما نخواهد داشت. در حال حاضر مساله و مقوله آرمان و مبانی ارزشی و عرفی دارد به بایگانی تاریخ ملحق می‌شود و برخی به آن پوزخند می‌زنند.
این منتقد سینما افزود: «قارچ سمی» می‌تواند حدیث نفس ملاقلی‌پور باشد یعنی از نظری می‌تواند شناسنامه انسان آرمان‌خواهی باشد که در زندگی شخصی خودش هم عشق را خیلی توامان تجربه نکرده است. او یکی از صادق‌ترین افرادی بود که در زندگی دیدم و نسبت به هر چیزی که برنمی‌تابید، واکنش نشان می‌داد، جایش در زندگی ما واقعا خالی است.
چهارمین جلسه از سلسله نشست‌های «سینمای پرتره» بنیاد سینمایی فارابی با همکاری دانشگاه سوره به بررسی سیر اندیشه رسول ملاقلی‌پور و نمایش و تحلیل «قارچ سمی» اختصاص داشت که با سخنرانی جواد طوسی و دبیری امیررضا نوری پرتو در ساختمان شماره سه بنیاد سینمایی فارابی برگزار شد.
رسول ملاقلی‌پورجواد طوسیامیررضا نوری پرتو
منبع: ایرنا
شناسه خبر: 697654