حمایت از حفاظت و مرمت در بافت های تاریخی توسط مردم بجای تخریب و نوسازی

پهنه بالغ بر 33 هزار هکتاری بافتهای تاریخی شهری که تاکنون شناسایی و معرفی شده‌اند به همراه چندین هزار روستای تاریخی، تجلی از یکپارچگی فرهنگی و تمدنی در خلق و استمرار بسترهای حیات اجتماعی مردمان این سرزمین در طی تاریخ است.

گروه گردشگری خبرگزاری فارس، فاطمه داوری؛ مدیر کل حفظ و احیاء بناها، محوطه ها و بافت های تاریخی: بافت‌های تاریخی، مجتمع‌های زیستی هستند که با تعابیر شهر یا روستا از آن یاد کنیم. این محدوده‌ها، ذخیره‌گاهی از دانش و باور مردم در طی تاریخ برای دستیابی به زیست کیفیت‌مند و ایجاد حس تعلق و هویت فرهنگی است. حفظ این ذخیرگاه‌های فرهنگی و منابع دانشی و خوانش آنها، فرصت بی‌نظیری برای نسل‌های حاضر در رشد مفهوم زندگی و کیفیت بسترهای تمدنی آن است.

ضرورت حفاظت از این بافتها از منظرهای متعدد قابل تبیین است و عموماً در فرآیندهای آمایشی و برنامه_ریزی توجه جدی به آن شود. از مهمترین ضرورت های حفاظت و بارزترین قابلیت های بافت‌های تاریخی علی‌رغم تصورات موجود، وجود زیر ساختهای مناسب در موقعیت استقرار و خدمات زیر بنایی در این محدوده‌هاست که فرصت رشد و توسعه درونزای برگرفته از چارچوبهای حفاظت را برای امروز فراهم کرده است.

مغفول‌ترین ظرفیت بافتهای تاریخی، ظرفیتهای موجود سکونت در این محدوده‌ه‌ است. موضوع سکونت در بافت‌های تاریخی محاسن و الزاماتی دارد. عدم پرداختن به الزامات حفظ و رشد مطلوب سکونت در این پهنه‌ها توسط نهادهای برنامه‌ریز و خدمات‌رسان، متاسفانه محاسن آن را تحت شعاع قرار داده و موجب شده ظرفیت‌های فرصتی به مولفه‌های تهدیدی در این بافت‌ها منجر شود. تغییر جدی رویکرد برای بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها، موضوعی ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. در این تغییر رویکرد، مهمترین مولفه‌ای که موجب برون رفت بافت‌های تاریخی از شرایط کنونی و توسعه حفاظت از آنها می‌شود.

توانمندسازی مردم به عنوان مالکان و بهره بردارن اصلی است. برنامه‌ریزی و در پیش گرفتن حمایت و توانمند کردن مردم در حفاظت از مکان سکونت و فعالیتشان در بافت‌های تاریخی، از طریق حمایت‌های تسهیلاتی و تعلق امتیازات ویژه در کنار ایجاد حس تعلق و باورمندی از مهمترین مولفه‌های موثر در حفاظت از بافت‌های تاریخی است.

وام مرمت و مقاوم‌سازی در بافت‌های تاریخی: برای تحقق توانمند‌سازی و ترغیب مردم به حفاظت از خانه‌های و بناهای موجود در بافت‌های تاریخی، گام های موثری طی و آغاز شده است. از جمله ایجاد «تسهیلات مرمت، به‌سازی و مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی و ابنیه واقع در بافت های تاریخی» در نطام بانکی و تسهیلاتی کشور است.

با همکاری موثر وزارت راه و شهر سازی به ویژه شرکت باز آفرینی شهری و با مصوبه شورای پول و اعتبار، تسهیلات مرمت و مقاوم سازی در محدوده بافت‌های تاریخی از محل سهمیه ابلاغی قانون جهش تولید مسکن به عنوان تسهیلات مرمت، بهسازی و مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی و ابنیه واقع در بافت های تاریخی در سقف ها 360 میلیون(تهران)، 320 میلیون (شهر های بالای یک میلیون نفر) 280 میلیون (مراکز استانها)، 240 میلیون (سایر شهرها) و 200 میلیون تومان (روستا ها) تعیین و بانک‌های کشور در خرداد ماه ابلاغ شد. همچنین تسهیلات ودیعه مسکن اسکان موقت برای دوره مرمت در سقف های 100 میلیون برای تهران، 70 میلیون برای کلانشهرها و 40 میلیون تومان برای سایر شهرها با دوره باز پرداخت 5 ساله پیش بینی شده است.

این مصوبه مزیت‌های فراوانی دارد و در تبیین آن می‌توان از موارد زیر یاد کرد: راهکاری برای حمایت و توانمند کردن مردم به عنوان مالکان بناها و بافت‌های تاریخی برای حفاظت؛ تصدی‌گری دولت و نهادهای اجرایی و خدماتی در ورود گسترده عملیاتی به مرمت بناهای موجود در بافت‌های تاریخی نه مطلوب است و نه امکان‌پذیر؛ دولت‌ها در این زمینه باید نقش تسهیل‌گری، تشویقی و تنظیم‌گری داشته باشند. مرمت و مقاوم سازی بناها به جای ترغیب به تخریب و نوسازی در بافت های تاریخی؛ اختصاص بخش از منابع تسهیلاتی قانون جهش تولید مسکن، که ذاتاً در پهنه های موجود شهری و روستایی مصروف تخریب ورنوسازی می‌شود به حفظ ومرمت بناها، پیامی روشن برای تبیین رویکرد حفظ و مرمت به جای تخریب و نوسازی در بافت‌های تاریخی است.

ایمنی و مقاوم‌سازی بناها در بافت‌های تاریخی؛ رعایت استاندارهای روز برای حضور مردم در فضاهای سکونتی موجود در بافت های تاریخی از جمله دغدغه‌ها و تعارضات موجود در این محدوده‌است. رویکرد حمایتی این تسهیلات برای مقاوم‌سازی بناها و به تبع آن ایمن سازی این ابنیه با رعایت ملاحطات حفاظتی، بستر مناسب حمایتی برای تحقق ایمنی ایجاد میکند.

فرصت توسعه درون‌زای سکونت در بافت‌های تاریخی و جلوگیری از ترک سکونت در این بافت‌ها: محدوده های تاریخی شهری فرصت بی‌نظیری است که تاریخ به نسل حاضر برای بهره‌مندی از سکونت کیفیت مند هدیه کرده. در رویکردهای جهانی، بهره مندی از زیر ساخت های موجو د در پهنه های تاریخی شهری و روستایی و صرفه های عملیاتی و اقتصادی بهره‌گیری از آن در برنامه‌ریزی های توسعه‌ای برای رشد درون زا مورد توجه جدی قرار می‌گیرد. با توسعه حمایت از سکونت در بافت های تاریخی این ظرفیت بالفعل می‌شود.

پایان پیام/