وضعیت اعتبارات آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت آموزی در لایحه بودجه
بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور در حوزه آموزش های فنی و حرفه‌ای نشان می دهد با وجود افزایش اعتبارات فصل آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت آموزی، تعداد برنامه های این فصل کاهش داشته است.
به گزارش خبرنگار مهر، بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور در حوزه آموزش های فنی و حرفه‌ای نشان می دهد اعتبارات فصل آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت آموزی از نظر هزینه ای ۵۴ درصد و از نظر تملک دارایی های سرمایه ای ۹۲ درصد و در مجموع ۶۳ درصد افزایش یافته است.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ حوزه آموزش های فنی و حرفه‌ای، بودجه دانشگاه فنی و حرفه‌ای، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور و دانشگاه جامع علمی - کاربردی را مورد توجه قرار داده است.
آموزش های فنی و حرفه‌ای اعتبارات خود را از «فصل آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت آموزی» دریافت می کنند و شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی، وزارت آموزش و پرورش، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دانشگاه فنی و حرفه‌ای، دانشگاه جامع علمی - کاربردی و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور مهمترین دستگاه های اجرایی این حوزه را تشکیل می دهند.
مهمترین تغییرات و نکات لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در حوزه فنی و حرفه‌ای نسبت به سال های قبل عبارتند از:
۱. اعتبارات فصل آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت آموزی از نظر هزینه ای ۵۴ درصد و از نظر تملک دارایی های سرمایه ای ۹۲ درصد و در مجموع ۶۳ درصد افزایش یافته است.
۲. مبنای تعریف فصل و برنامه های حوزه آموزش های فنی و حرفه‌ای در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ تغییر کرده و در اثر کاهش تعداد برنامه های این فصل، سهم آن از اعتبارات امور آموزش و پژوهش از ۸.۸ درصد در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ به ۱.۲ درصد در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کاهش داشته است.
۳. در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، اعتبارات دانشگاه های تربیت دبیر شهید رجایی، فنی و حرفه‌ای، جامع علمی کاربردی و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور به ترتیب ۱۳ ،۲۶ ،۲۶ و ۲۱ درصد رشد را تجربه کرده است اما اعتبارات دبیرخانه شورای عالی فنی و حرفه‌ای ثابت مانده است.
۴. اعتبارات برنامه یاددهی و یادگیری دوره دوم متوسطه فنی و حرفه‌ای و کاردانش که در گذشته از فصل آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت آموزی تأمین اعتبار میشد در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ به «فصل آموزش و پرورش عمومی» منتقل شده است.
۵. موارد اختصاص اعتبار از محل تبصره های بودجه به حوزه آموزش های فنی و حرفه‌ای کاهش یافته است و در مقایسه با قانون بودجه سال ۱۴۰۱ مبلغ ۹.۵۰۰ میلیارد ریال از محل جزء ۳ بند «ز» تبصره ۱ و مبلغ ۳۱ میلیارد ریال از محل جزء ۶ بند «الف» تبصره ۱۸ از اعتبارات آموزش های فنی و حرفه‌ای کاسته شده است؛ همچنین، اعتبارات تبصره ۱۴ به ردیف های ذیل دستگاه های اجرایی منتقل شده است که مقدار تغییرات آن مشخص نیست.
۶. فصل آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت آموزی به محلی برای تأمین اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای دستگاه های مرتبط (دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی) و دستگاه های نامرتبط (دانشگاه فرهنگیان و سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس) تقلیل یافته است.
۷. برنامه «آموزش نیروی انسانی متخصص» در دانشگاه های تربیت دبیر شهید رجائی، دانشگاه جامع علمی - کاربردی و برنامه «آموزش عالی مهارتی» در دانشگاه فنی و حرفه‌ای ذیل «فصل آموزش عالی» قلمداد و از منابع این فصل تأمین اعتبار شده است که می تواند بستر انحراف این برنامه ها را از تربیت مهارتی به آموزش آکادمیک در اثر سرایت سیاستها و قواعد حوزه آموزش عالی به این برنامه ها ایجاد کند.
تحلیل لایحه بودجه سال ۱۴۰۲در حوزه آموزش های فنی و حرفه‌ای
با جمع بندی بررسی های انجام شده درباره ماده واحده، جداول و برنامه های لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در حوزه آموزش های فنی و حرفه‌ای، نکات زیر به دست می آید:
۱. کاهش شدید اعتبارات از محل تبصره ها.
۲. کاهش تعداد برنامه های فصل آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت آموزی.
۳. پراکندگی و مشخص نبودن قلمرو آموزش های فنی و حرفه‌ای.
۴. تقلیل حوزه آموزش های فنی و حرفه‌ای به تأمین تجهیزات و فضاهای آموزشی.
۵. جابجایی محل تأمین اعتبار آموزش عالی مهارتی از فصل آموزش فنی و حرفه‌ای به فصل آموزش عالی و ایجاد زمینه انحراف از مأموریت آنها.
مرکز پژوهش های مجلس با اشاره به اشکال های موجود در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در حوزه آموزش های فنی و حرفه‌ای پیشنهادهای اصلاحی و الحاقی زیر را ارائه کرده است:
۱. تنفیذ اعتبارات تبصره ۱ قانون بودجه سال ۱۴۰۱برای آموزش های فنی و حرفه‌ای با توجه به نیاز به ایجاد، نوسازی و بازسازی هنرستان های فنی و حرفه‌ای و کاردانش از طریق افزودن عبارت «هنرستان های فنی و حرفه‌ای و کاردانش» پس از عبارت «مدارس روستایی و عشایری» در بند «ک» تبصره ۱ لایحه بودجه ۱۴۰۲؛
۲. افزایش اعتبارات تجهیز و بروزرسانی امکانات و فضاهای کارگاهی آموزش فنی و حرفه‌ای با اختصاص حداقل ۱۰ درصد اعتبارات ردیف ۴۸ بخش اعتبارات متمرکز درآمد-هزینه یعنی «بهسازی و نوسازی فضاهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش» به تأمین تجهیزات کارگاهی هنرستان های فنی و حرفه‌ای و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی و ۱۰ درصد از ردیف ۷۰ بخش اعتبارات ردیف های موردی یعنی «تعمیر و بازسازی فضاهای فیزیکی دانشگاه های وزارت علوم و جهاد دانشگاهی» به بازسازی و بهروزرسانی تجهیزات آموزشکده های فنی و حرفه‌ای در بخش اعتبارات ردیف های متفرقه (جدول )۹؛
۳. تعیین سهم آموزش های فنی و حرفه‌ای اعتبارات جزء ۳ بند «ب» تبصره ۱۸ با الحاق تبصره زیر به ذیل این بند:
«تبصره- ۵۰ درصد اعتبارات این بند به برنامه های مهارت آموزی و آموزش های فنی و حرفه‌ای در دستگاه های آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای اختصاص می یابد»
۴. افزایش اعتبارات مربوط به تأمین، روزآمدسازی و ارتقای سطح فناوری تجهیزات و آموزش های فنی و حرفه‌ای از طریق اصلاح، تکمیل و تنفیذ بند «الف» تبصره ۷۵ قانون بودجه سال ۱۳۶۲ مبنی بر استفاده از درآمدهای حاصل از فروش کالاها و خدمات آموزشی فنی و حرفه‌ای در دستگاه های متولی این آموزشها و اختصاص ۲ درصد درآمدهای «منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال تملیکی» و ۲ درصد درآمدهای مالیات شماره گذاری خودرو و ۱۰ درصد از عوارض شماره گذاری خودروهای وارداتی به این امر در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ ذیل تبصره ۹ آموزش، پژوهش و فرهنگ (بخش اول احکام یکساله)؛
۵. ایجاد محل درآمدی برای هنرستان های فنی و حرفه‌ای و کاردانش از طریق استفاده از فضاهای آموزشی و تجهیزات آنها در اوقات بلااستفاده با افزودن بند «ن» به انتهای تبصره ۹ آموزش، پژوهش و فرهنگ (بخش اول احکام یکساله) به شکل زیر:
بند «ن» وزارت آموزش و پرورش مجاز است به منظور استفاده بهینه از ظرفیت فضاهای آموزشی و تجهیزات هنرستان های فنی و حرفه‌ای و کاردانش، از این امکانات در ساعات بلااستفاده نوبت بعد از ظهر جهت ارائه آموزش های مهارتی و فنی و حرفه‌ای و مهارتی به صورت آزاد با اخذ هزینه بهره برداری کند. منابع حاصل از این فعالیت ها به عنوان درآمد اختصاصی تلقی شده و پس از واریز به خزانه عیناْ به هنرستان مربوطه جهت تأمین تجهیزات و مواد مصرفی مورد نیاز و ترمیم حقوق هنرآموزان اختصاص می یابد».
۶. کمک به تداوم ارائه آموزش های مهارتی غیررسمی رایگان از طریق اصلاح بند «ض» تبصره ۶ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کشور و سرایت دادن معافیت از پرداخت هزینه های برق، و گاز و آب به مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای دولتی در صورت رعایت الگوی مصرف.