طرح الگویی ساماندهی خشکه‌رودها برای استحصال آب در استان مرکزی معرفی شد

اراک - ایرنا - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی و مجری این طرح گفت: طرح الگویی ساماندهی خشکه‌رودها برای استحصال آب و افزایش تولیدات گیاهی در این استان معرفی شد. «علی اکبر داودی راد» روز چهارشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: بخش قابل توجهی از حوزه‌های آبخیز در سطح استان مرکزی را مناطق غیر دشتی و کوهستانی از جمله آبخیزهای شهرستان‌های شازند، خنداب، اراک، خمین، تفرش، آشتیان و زرندیه تشکیل می دهد. علی اکبر داودی رادوی ادامه داد: روستاها و مراکز جمعیتی متعددی در این مناطق قرار دارد و از گذشته معیشت و زندگی آنها وابسته به جریانات آبی و رودخانه، آبراهه‌های فصلی و خشکه‌رودها در این مناطق بوده است و اکنون نیز در برخی مناطق آثار نهرهایی که از آب رودخانه‌ها برای آبیاری اراضی در دامنه ها و حاشیه رودخانه ها استفاده می شده دیده می شود. عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی گفت: در چند دهه اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی، تغییرات گسترده کاربری اراضی و خشکسالی‌ها به تدریج سطح آب در رودخانه ها و آبراهه‌ها کاهش و به حداقل رسیده و این مهم باعث رها شدن اراضی کشاورزی و مهاجرت گسترده روستائیان به شهرها  شده‌ است. داودی راد خاطرنشان کرد: در برخی نقاط نیز با بارش باران، سیل در این آبراهه‌ها به راه افتاده و بروز سیل خسارات و تخریب و فرسایش خاک را به همراه داشته‌ است. وی گفت: طرح الگویی ساماندهی خشکه رودها به عنوان رویکردی متفاوت برای تکمیل ماموریت عملیات آبخیزداری و برنامه‌های اجرایی در خشکه‌رودها طراحی شده که در کنار اهداف مهار سیل و فرسایش خاک اهداف دیگری از جمله حفظ و بهره‌وری از منابع آبی، افزایش تولیدات کشاورزی، اشتغالزایی و ایجاد فضای تفرجگاهی و  گردشگری را دنبال می کرد و بستر اصلی و مهم تحقق این طرح مشارکت مردمی بود. عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی افزود: در این طرح همگام با اجرای سازه‌های مختلف آبخیزداری، با بسترسازی و اصلاح  و تعدیل شیب مسیر خشکه‌رودها، اراضی جدید برای توسعه کشاورزی ایجاد شده و شرایط بسیار مناسب و ارزشمندی برای افزایش میزان اشتغال در اراضی شیبدار و توسعه فضای سبز در حوضه‌های شهری و غیر شهری را فراهم کرده است. داودی راد ادامه داد: طرح الگویی ساماندهی خشکه رودها برای استحصال آب و ایجاد عرصه های تولید گیاهی توسط مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی (در آهودره خمین) پیشنهاد و در ستاد توسعه فناوری آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مورد بررسی و تصویب قرار گرفت. وی اظهارداشت: برای نخستین بار به صورت نمونه (پایلوت) اجرای این طرح در کشور، در استان مرکزی و منطقه کلهجوب انتخاب شد. عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی گفت: منطقه کلهجوب به رغم ظرفیت مناسب برای توسعه تولیدات کشاورزی از طریق ایجاد باغات مثمر و گیاهان دارویی، زمینه بسیار مناسبی برای تبدیل به سایت تفرجگاهی و گردشگری دارد. داودی راد افزود: این طرح در قالب طرح‌های فناورانه و با مشارکت اداره کل منابع طبیعی استان و شهرستان شازند و سایر نهادهای مسئول و تاثیرگذار از جمله سازمان جهاد کشاورزی استان و شهرستان و فرمانداری و بخشداری به مرحله اجرا رسید. وی ادامه داد: در این طرح ستون اصلی انجام کار مشارکت مردمی بود، به عبارتی در چارچوب طرح، بستر انجام کار فراهم شد و در واقع مردم و بهره‌برداران ادامه دهنده و تکمیل کننده کار بودند. عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی با یادآوری اجرای این طرح در سه بازه زمانی در منطقه کلهجوب خاطرنشان کرد: در منطقه یا بازه اول سطح قابل توجهی از اراضی کشاورزی رها شده بود، لذا با هماهنگی زارعین و مالکین اراضی کشاورزی و با حمایت اجرایی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بند خاکی زیر دست روستای خشکه‌در ایجاد شد. داودی راد گفت: در ادامه کار احیای اراضی کشاورزی رها شده مبتنی بر تامین آب صورت گرفت که بر اساس یکپارچه سازی اراضی و تراس بندی آن در وسعت حدود ۱۰ هکتار انجام و حدود سه هزار چاله نهال ایجاد شد و درختان مثمر در این اراضی کشت و شبکه آبیاری نیز فعال شد. وی ادامه داد: در این منطقه که تنها چهار کشاورز و به صورت محدود فعالیت داشتند، اکنون ۱۹ نفر در این منطقه اشتغال دارند. عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی خاطرنشان کرد: بر اساس ارزیابی های انجام شده با کشت نهال درختان بادام، آلبالو و گیلاس و مو (انگور) به لحاظ سازگاری در منطقه، بیشترین شرایط رشدی را داشتند و انتظار می‌رود بازده اقتصادی مناسبی نیز داشته باشد. داودی راد افزود: بازه دوم که زیر دست روستای کلهجوب قرار دارد، با توجه به موقعیت آن و قرار گرفتن در مسیر جاده اصلی، از نظر گردشگری، بازارچه محصولات کشاورزی و ایجاد استخرهای پرورش ماهی حائز اهمیت بوده و با ایجاد تعاونی تولید در منطقه و تهیه طرح اجرایی، کار به مردم واگذار شد. وی اظهار داشت: در بازه سوم که به دره مارکش معروف است با ایجاد یک بند خاکی به رغم ذخیره حجم قابل توجه جریان، شرایط را برای بهبود فضای کشت و کار و اصلاح الگوی کشت در هشت هکتار اراضی زیردست فراهم شد. عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی گفت: مهار و مدیریت سیل، رسوب و کاهش کنش بستر، مسیر آبراهه و از سوی دیگر جلب مشارکت اجتماعی، احیای اراضی رها شده، بهبود تولید و اشتغال ساکنین از دستاوردهای این طرح بوده‌ است. مرکز تحقیقات کشاورزی استان مرکزی در سال ۶۲ و مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان سال ۷۲ به بهره برداری رسیده است که با ادغام وارتخانه های کشاورزی و جهاد سازندگی در سال ۷۹ با عنوان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی سپس در سال ۹۴ با ادغام مراکز آموزش جهاد کشاورزی استان‌ها این مرکز با نام مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فعالیت می‌کند.