شکست ایده توافق کوتاه‌مدت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی
در دولت سیزدهم ارزش مجوز معتبر سرمایه‌گذاری خارجی معادل 5 میلیارد دلار، یعنی بیش از 3 برابر اوج اجرای برجام و بیش از 2 برابر سال آخر دولت دوازدهم شده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، تحریم پدیده‌ای است که بیش از یک دهه اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده و موجب سقوط درآمدهای دولت و رفاه عمومی مردم شده است؛ واضح‌ترین اثر تحریم بر اقتصاد ایران، کاهش صادرات نفت کشور از 2.5 به 1 میلیون بشکه در روز بوده که هزینه سنگینی را بر این کشور نفتی وارد کرده است.
تاکنون نسخه‌های متفاوتی از سوی جریانات سیاسی داخل و خارج در مواجهه با تحریم به دولت ایران پیشنهاد شده است که در مجموع در دو محور خلاصه می‌شود: 1- مذاکره و توافق با آمریکا برای رفع تحریم 2- بی‌اثر سازی تحریم با دیپلماسی فعال اقتصادی.
در پرونده «ماجرای تحریم» ابعاد مختلف تحریم‌های آمریکا و راهکارهای مواجهه با آن و ثمرات آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
پیش‌تر عنوان شد که امضای یک توافق کوتاه‌مدت و بدون ضمانت با آمریکا مثل توافق برجام، تاثیر مثبتی بر جریان صادرات نفت ایران ندارد.
در این گزارش به این موضوع می‌پردازیم که آیا یک توافق کوتاه‌مدت می‌تواند در جذب سرمایه‌گذاری خارجی به ایران کمک کند.
* چرا برجام نمی‌تواند منجر به جذب سرمایه‌گذاری خارجی شود
تصویر 1، ارزش کل مجوزها و مجوزهای معتبر سرمایه‌گذاری خارجی در ایران طبق آمار سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران است. طبق این آمار، هر چند در دوره اوج اجرای برجام در یک سال بیش از 10 میلیارد دلار مجوز سرمایه‌گذاری صادر شد ولی از این میزان تنها 1.4 میلیارد دلار آن معتبر بودند و منجر به جذب سرمایه شدند.
دلیل این اتفاق، سیگنال مبهم و حاوی تهدید آمریکا به شرکت‌های خارجی در بازه زمانی اجرای برجام و ناتوانی این توافق در پوشش ریسک سرمایه‌گذاری خارجی بود، به طوریکه ساختار تحریم‌ها بدون هیچ خللی باقی ماند.
البته تعدادی از شرکت‌ها همانند توتال نیز برای نمایش سیاسی وارد کشور شدند و بعد از مدتی بدون هیچ سرمایه‌گذاری مشخصی از ایران رفتند.
تصویر 1
اما ماجرا وقتی جالب می‌شود که بدانیم در دولت سیزدهم ارزش مجوز معتبر سرمایه‌گذاری خارجی معادل 5 میلیارد دلار؛ یعنی بیش از 3 برابر اوج اجرای برجام و بیش از دو برابر سال آخر دولت دوازدهم شده است.
این موضوع نشان می‌دهد که یک سال اجرای سیاست بی‌اثرسازی تحریم‌ها نتایج بیشتری در جذب سرمایه‌گذاری خارجی نسبت به 8 سال مذاکره با آمریکا دارد.
همچنین ارقام پایین مجوز معتبر سرمایه‌گذاری خارجی در دوره برجام نشان می‌دهد که تصور جذب 200 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی با احیای برجام تا چه حد فانتزی و غیرواقعی است.
البته در دوره کوتاه اجرای برجام، یک اتفاق مثبت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور رخ داد و آن اینکه در فضای تنفس ایجاد شده، برخی از پروژه‌های نیمه‌تمام دولت دهم که سرمایه‌گذار خارجی داشتند و دچار وقفه شده بودند، تکمیل شدند.
ولی اکنون شرایط کشور متفاوت است و کشور نیاز به شروع پروژه‌ها از صفر با جذب سرمایه‌گذاری خارجی دارد، در این فضا نه پروژه‌ای از قبل باقی مانده که با احیای برجام تکمیل شود و نه با توجه به تجربه قبلی خروج آمریکا از برجام، شرکت‌های خارجی همان اندک ریسک را برای سرمایه‌گذاری در ایران انجام خواهند داد.
سیداحسان حسینی
پایان پیام/