آیین‌های سوگواره محرم در ابرکوه

یزد - ایرنا – حماسه عاشورای امام حسین علیه السلام ، فرهنگی را ایجاد کرده که با گذشت ۱۴ قرن از آن هنوز هم تداوم دارد و عاشقان سیدالشهداء در قالب آیین‌های مختلف سوگواری ، قیام با شکوه سالار شهیدان را زنده نگه داشته اند. به گزارش ایرنا، عشق و ارادات مردم استان یزد که به حسینیه ایران نیز شناخته می شود، به سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام و اهل بیت علیه السلام، عشق ریشه دارد است که هر سال در ایام محرم در قالب حرکت های خود جوش مردمی در قالب هیات های عزاداری  با سیاه پوش کردن کوچه و خیابان‌های شهر و برگزاری آیین‌هایی سینه زنی و زنجیرزنی، تجلی پیدا می‌کند. مردم ابرکوه نیز مانند سایر عاشقان امام حسین علیه‌السلام در طول ماه های محرم و صفر از  برگزاری برنامه‌های شاد، مراسم عقد و عروسی و حتی پوشیدن لباس نو پرهیز کرده و برنامه هایی که ظن بی احترامی به هنجارهای مذهبی به خصوص مناسبت‌های ماه‌های محرم و صفر را دارد، پرهیز می کنند و در این دو ماه به خصوص ماه محرم آیین‌های ویژه‌ای را برای بزرگداشت شهادت امام حسین علیه السلام برپا می کنند که برخی از این آیین ها در ادامه معرفی شده است. تاریخچه عزاداری سیدالشهدا علیه‌السلام در ابرکوه تاریخچه عزاداری سیدالشهدا علیه‌السلام در ابرکوهحامد اکرمی یکی از محققان ابرکوه در مورد تاریخچه برگزاری آیین‌های عزاداری مردم ابرکوه به گزارشگر ایرنا گفت: تاریخ دقیقی برای این آیین ها نمی توان مشخص کرد اما این شهرستان در۱۵۰ سال گذشته ۲ هیات عزاداری (درب قلعه و دروازه میدان) را داشته که بیش از یک و نیم قرن از تشکیل این هیات‌ها می گذرد . وی افزود: مرحوم آقا میرزا عبدالغنی بنا بر اینکه اختلافی بین هیات‌ها نباشد، ۲ هیات را به یک هیات تبدیل کرد که این شیوه عزاداری آنها زنجیر زدن همراه با نواختن طبل بوده است که تا زمان رضاشاه ادامه داشت و به دستور این شاه مستبد، فعالیت هیات‌های عزاداری تعطیل و برنامه عزاداری تغییر یافت و اجازه به روضه خوانی نمی دادند و کسانی که در این زمینه اقدام می کردند، را  مورد آزار و اذیت‌ قرار می دادند. اکرمی اضافه کرد: در دوره محمدرضا شاه پهلوی فعالیت هیات‌های عزاداری امام حسین علیه السلام رونق دوباره گرفت و هیات های متعددی تشکیل شد و امروز ابرکوه ۱۲ هیات عزاداری زنجیرزنی همراه با طبل و شیپور دارد و که هیات‌های مدوئیه و عزیزآباد و شهرسب نیز به آنها اضافه شده و در جمع مردم ابرکوه به عزاداری می پردازند. ماتم چهار مناره سادات ماتم چهار مناره ساداتیکی از آیین‌های ویژه محرم در شهرستان ابرکوه ماتم چهار مناره است که توسط سادات بزرگ محلات این شهرستان در روزهای پایانی ماه ذالحجه برگزار می شود که در این آیین آنان برای عزاداری ماه محرم آماده می‌شوند. در آثار باقی مانده از مرحوم حجت السلام امیر عظیمی از روحانیان محله دربقلعه ابرکوه آمده است: مردم ابرکوه بیش از ۲ قرن است که با فرارسیدن ایام عزای سالار شهیدان، با سیاه‌پوش کردن کوچه و برزن برای عزاداری‌های ماه محرم و صفر آماده می شوند و به استقبال ماه محرم می روند که در ابرکوه در رسمی با نام ماتم چهار مناره از یک هفته قبل از آغاز محرم استقبال از برنامه‌های عزاداری سیدالشهداء شروع می شود. وی یادآور شده است: در این آیین، چهار مناره مشهور شهر ابرکوه شامل مناره‌های مسجد آقا در محله دروازه ‌میدان، مسجدگلکاران، مسجدجامع مرکز شهر و مناره‌های حرم مطهر امامزاده احمد(ع) توسط سادات بزرگ هر محله با آداب خاصی سیاه‌پوش می‌شود. روضه خوانی در ابرکوه روضه خوانی در ابرکوهاحمد مولودی از پژوهشگران ابرکوه نیز به گزارشگر ایرنا گفت: مراسم روضه خوانی در ابرکوه و به خصوص در منطقه مهرآباد سابقه زیادی دارد. وی افزود: وجود حسینیه‌های بسیار قدیمی در محله های دربقلعه و دروازه میدان مبین قدمت آیین‌هایی است که در این مکان‌ها برگزار می شود، برخی زمان شروع آیین‌های ویژه عزاداری در ابرکوه را به دوره‌های صفویه و برخی به دیلمیان نسبت می دهند. ثبت ملی چهار اثر معنوی ماه محرم در ابرکوه ثبت ملی چهار اثر معنوی ماه محرم در ابرکوهفرماندار و رییس شورای میراث فرهنگی ابرکوه با بیان اینکه چهار اثر معنوی ماه محرم در ابرکوه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، ادامه داد: نواختن موسیقی محرم در ابرکوه برای هماهنگی درآیین زنجیرزنی در ۲۲ آذر ماه ۱۳۹۱ با شماره ۶۹۹ در فهرست آثار معنوی و ناملموس ایران ثبت شده است. محمد هادی زارع زاده ادامه داد: آیین زنجیر زنی هماهنگ هیات‌ها در شهر ابرکوه نیز در سال ۱۳۹۲ به شماره ۱۱۱۳، جوش دوره با شماره ۵۴۴  و "شده‌برداری" نیز با شماره ۱۱۰۷ درفهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. ابرکوه یکی از ۱۴ شهر نمونه گردشگری ایران است که ۴۰۰ اثر تاریخی ، طبیعی و تاریخی، ملموس و ناملموس است که ۱۴۶ اثر آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است . این شهرستان ۳۸۰ هکتار بافت تاریخی و قدیمی دارد که در سال ۱۳۹۵، ۱۶۲ هکتار آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. شهرستان ابرکوه دارای ۷۳ هیات مذهبی شناسنامه دار و سازماندهی شده که یکی از هیات ها ویژه بانوان است . شهرستان ۵۵ هزارنفری ابرکوه در ۱۴۰ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.