جهل و هیجان؛ دو عاملی که نوجوانان را کورکورانه به خیابان کشاند

25 شهریورماه با درگذشت مهسا امینی، در حالی که نهادهای انتظامی و قضایی از بررسی دلایل این اتفاق خبر داده و اعلام کردند نتیجه نهایی با تکمیل تحقیقات علنی خواهد شد، متاسفانه این واقعه دستاویز تجمعاتی در نقاط مختلف کشور شد که تمرکز خود را بر خط قرمزها و اصول حیاتی جامعه گذاشته بودند. به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، توهین به مقدسات، حمله به آرمان‌های کشور، تابو شکنی بی‌سابقه در تعرض به پلیس، پیدا شدن مجدد سر و کله گروه های معاند، ضد انقلاب و جریان های جدایی‌طلب که سال ها پیش طومارشان در هم پیچیده شده بود از بارزترین شاخصه های تجمعات اخیر بود. تجربه گسترده نظام به ویژه آنچه در یک دهه اخیر رخ داد، سبب شد نیروی امنیتی و انتظامی با خویشتن داری عمیق و با وجود کمترین برخورد با معارضین، به سرعت کنترل اوضاع را در دست گرفته و به آشوبگری های خیابانی پایان دهد. یکی از ویژگی آشوب های خیابانی اخیر حضور نوجوانان و جوانان کم سن و سال بود که با شعله ور شدن جو احساسات و هیجان زیاد، توسط عده ای از افراد سازمان یافته و مشخص به سمت خشونت، پرخاشگری و تخریب و آسیب رسانی، هدایت می شدند. مسئله ای که تا کنون آمار خاصی از آن منتشر نشده اما مشاهدات میدانی آن را اثبات می کند. آن رانقش پر رنگ شبکه های اجتماعی به سردستگی معاندین و مخالفین خارج نشین نظام و خط دهی برخی چهره های مشهور داخلی، همچنین فضای اینترنت و شبکه های ماهواره ای در بالاگرفتن ناآرامی ها و تغییر مسیر اعتراض به اغتشاش بسیار واضح، شدید و قابل تأمل است. نمونه این موضوع، در استان فارس، بازداشت نوجوان 18 ساله ای است که با باور دروغ پردازی های رسانه های ماهواره ای به امید ورود به فضای آشوب و هیجان راهی شیراز شده بود. نوجوانوی که اهل یکی از شهرستان های کوچک و آرام مجاور شیراز است و تنها چند روز از آغاز 18 سالگیش می گذرد، تحت تاثیر بمباران خبری رسانه های ماهواره ای گمان می‌کند در شهرهای بزرگ از جمله شیراز مردم همه در خیابان ها هستند، همه چیز به آتش کشیده شده و اغتشاش همه شهر را گرفته است. مسئله ای که سبب می‌شود برای مشارکت در این اتفاقات هیجان برانگیز تحریک شود. نوجوان مذکور با این هدف پس از کشیدن بنزین خودروی پراید قدیمی پدر خود، طبق آموزشی که از طریق رسانه‌های ضد انقلاب دیده،  به تهیه چند کوکتل مولوتف اقدام کرده و راهی شیراز می شود. با ورود به شیراز و دیدن عادی بودن شرایط، پیگیر می شود، به این نوجوان گفته می شود  تجمع چهار راه زند است، با تاکسی اینترنتی خودش را به مکان گفته شده می‌رساند اما باز می بیند شرایط عادی است. پیگیری مجدد، او را به سمت منطقه معالی آباد می کشاند اما متوجه می شود در این منطقه نیز دیگر خبری از آشوب و درگیری نیست و جو کاملا آرام است. در حالی که سرگردان روی یک نیمکت نشسته بود و قصد بازگشت داشت، نیروهای امنیتی و انتظامی به وی مشکوک شده و پس از بررسی کوله پشتی این نوجوان با تعداد زیادی بمب دست ساز ( کوکتل مولوتف ) روبرو می شوند. سرگرداننوجوان بازداشت شده در توضیحات خود بیان کرد که همه فکر من این بود که شهرهای کوچک آرام هستند اما طبق گفته های رسانه های ماهواره ای شهرهای بزرگ دستخوش آشوب و اغتشاش شدید شده اند. همچنین موضوع قابل توجه دیگر در سخنان این نوجوان، عدم اعتماد به رسانه های داخلی است به طوری که طبق گفته های وی، این اندیشه برای او القا شده است که آنچه در داخل کشور گفته می شود همگی دروغ و غیر واقعی است، در مقابل آنچه توسط رسانه های بیگانه گفته می شود، واقعیت محض است. این نوجوان 18 ساله  تنها یک نمونه از ده ها و شاید صدها نوجوان و جوان کم سن و سالی است که با اعتماد کامل به القائات مخالفین نظام جمهوری اسلامی و بدون نظارت خانواده قصد ورود به مسیری را داشت که می توانست زندگی و آینده اش را دستخوش مسائل و مصائب جبران ناپذیری کند. نظام جمهوری اسلامیخانوادهشاهین شکوهی، دکترای جامعه شناسی و پژوهشگر اجتماعی در خصوص وضعیت نسل جوان و نفوذ رسانه های بیگانه بر آنان می گوید: در حالی که هیجان و جنب و جوش جزء جدایی ناپذیر جوان و نوجوان است، در دوسال گذشته، با دوران کرونا و خانه نشینی ها مداوم روبرو بودیم که سبب مانوس شدن افراطی نوجوانان با اینترنت و شبکه های مجازی شد. کرونامضاف بر این با گسترش نفوذ تلفن های هوشمند در میان کودکان و نوجوانان کم سن و سال کشور روبرو هستیم. وی افزود: در حال حاضر والدین چه بالاجبار برای آموزش مجازی و چه داوطلبانه به دلیل کثرت مشغولیت ها و نداشتن فرصت و حوصله برای گذران وقت با فرزندان، به قصد سرگرم نگه داشتن آنها، در سنین بسیار پایین گوشی هوشمند را در اختیار فرزندان خود قرار می دهند و این نسل بدون نظارت فعال، به اینترنت، وسایل هوشمند و شبکه های مجازی دسترسی کامل دارند و به راحتی تحت تاثیر القائات این رسانه ها قرار می گیرند. آموزش مجازیگوشی هوشمندبه گفته وی سرگرم شدن با بازی های رایانه ای خشن و خشونت ساز به امید تخلیه انرژی و هیجان، مسئله دیگری است که با آن روبرو بوده ایم. این بازی ها در ظاهر گمان می کنیم باعث بروز هیجان می شوند، در حالی که به دلیل مجازی بودن، هیجان را بیشتر ته نشین و انباشت می کنند و از طرفی در لابه لای خود آموزش هایی از حمله، پرخاشگری و تخریب را نیز دارا هستند که با توجه به ذات پرجنب و جوش دوران نوجوانی و اوایل جوانی، در پی فرصت و محلی برای بروز و پیاده کردن آن هستند. صحنه هایی که گاه می بینیم از رفتارهای نوجوانان در این اتفاقات، در واقع پیش از این در محیط مجازی آن را تمرین کرده اند. این جامعه شناس، نبود نظارت خانواده و نقش گروه همسالان را معضل دیگری دانست و گفت: تراکم خانواده ایرانی در سال های اخیر کاهش پیدا کرده است. خانواده ها عمدتا یک یا دو فرزند دارند نظارت خواهر و برادری بر یکدیگر حذف شده است و نوجوانان بیش از گذشته به گروه همسالان پناهنده می‌شوند و تحت تاثیر اینترنت، رابطه های شبکه ای ایجاد شده است. از طرفی تاخر فرهنگی سبب شده والدین از بسیاری از ویژگی های شبکه های مجازی بی خبر باشند و از فرزندان عقب افتاده اند. عدم اطلاع والدین از سواد رسانه، سبب شده نتوانند از این جهت فرزندان خود آموزش داده و تربیت کنند. سر جمع این مسائل  نوجوانانی را تحویل جامعه داده است که نظارت خانواده را ندارند. از طرف دیگر همچنین حضور ماهواره در خانه ها و جایگزین شدن شبکه های ماهواره ای معاند به جای شبکه های رسمی کشور،  ارتباط این نسل را با آموزش ها و تربیت فرهنگی و اجتماعی ایرانی _ اسلامی تضعیف شود. به گفته شکوهی در این شرایط که محیط خانواده دچار خلل شده، نوجوان در فضای خارج از خانه، در شبکه های مجازی با گروه ها و افراد ناشناس، در گوش سپردن به القائات هیجانی شبکه های ماهواره ای، هویت خود را جستجو می کند و بر اساس آن اهداف خود را تنظیم می کند. انتهای پیام/ن