زنان عاشورایی میراث دار رسالت زینب(س)/ روایت تعزیه خوانی زنان در فدیشه

همزمان با تاسواعای حسینی، جمعیت زنان عزاداری از هر طرف به سوی مسجد‌جامع فدیشه آمده اند تا پای تعزیه‌خوانی زنان فدیشه بنشینند و در غم عزای حسینی با حضرت زینب (س) همراه شوند. به گزارش خبرگزاری فارس از نیشابور، روستای فدیشه از معدود نقاط کشور است که  سنت تعزیه‌خوانی زنان با شکوه و عظمت خاصی  در آن اجرا می‌شود. گر چه جلوه پرشور تعزیه این روستا در روز عاشوراست. اما دیدن  تعزیه‌ خوانی بانوان فدیشه سبب شده تا امروز در تاسوعای حسینی برای دیدن و شنیدن تعزیه‌خوانی زنان به فدیشه بیایم. چه تاسوعایی! از هر طرف جمعیت زنان و دختران است که برای دیدن تعزیه به مسجد جامع می‌آیند. به گزارش خبرگزاری فارس از نیشابور،نکته قابل توجه در این مراسم نبود مردان است. هیچ مردی حتی یک پسربچه‌ هم در میان این خیل عظیم جمعیت زنان دیده نمی‌شود. امروز عزاداری زنان فدیشه در رثای زینب(س) و زنان اهل حرم است و مادران و خواهران شهدا که با در دست داشتن قاب عکس‌ فرزند و برادر شهیدشان پیش قراول این جمعیت هستند. به همراه جمعیت وارد مسجدجامع فدیشه می‌شوم و پا به شبیه‌خوانی زنان می‌گذارم. در حقیقت از گذشته‌‌ها تا امروز مجلس اصلی تعزیه در صبح روز تاسوعا رقم می‌خورد و شبیه‌خوانی زنان مقدمه‌ای است برای تعزیه عمومی در صبح و ظهر روز عاشورا. طبق گفته بانوان حاضر در مراسم، در گذشته تنها در روز شهادت حضرت علی(ع) و روز تاسوعا مراسم تعزیه‌خوانی زنان برگزار می‌شد اما امروز مجلس تعزیه از ۲ مجلس به بیش از ۵ مجلس رسیده و تعزیه به جز تاسوعا در اربعین امام حسین(ع)، شهادت حضرت رقیه (س) و دیگر ائمه نیز برگزارمی‌شود. تعزیه خوانی در مسجد جامع فدیشه آغاز می‌شود. فضای داخل مسجد عطرآگین از رایحه خوش گلاب و سرشار از توجه حاضران است.  مدیریت این مراسم منظم و پرشکوه با زنان مومن و دانای روستا است، که به آنها ملا می‌گویند. ۶ بانوی تعزیه‌خوان با روبنده و نقاب در صدر مجلس عزا می نشینند و مراسم آیینی تعزیه با خواندن نقش امام حسین(ع) توسط یکی از بانوان شروع می‌شود. این ۶ بانوی تعزیه‌خوان زمانی که دختران خردسالی بودند در همین مجالس تعزیه‌خوانی نهم محرم نقش رقیه (س)و سکینه (س) و دختران اهل‌حرم را ایفا می‌کردند و حالا با رسیدن نسخه‌های تعزیه از ملاباجی‌ها به آن‌ها، خود تعزیه‌خوان شده‌اند و به طور حتم آن‌ها نیز همانند نسل‌های گذشته این امانت را به نسل بعد از خود خواهند سپرد. ۶ بانوی تعزیه خوان فدیشه‌ای اشعار تعزیه و مقتل امام حسین(ع) را در قالب رباعی می‌خوانند. بعد از آن تعزیه‌خوانان با لحنی آهنگین و پرسوز و گداز از غربت امام حسین(ع) و اهل بیت امام در دشت کربلا و صبوری زینب (س) در دشت نینوا می‌گویند. از رسالت زنی می‌گویند که هم خواهر است و هم مادر هم عمه است و هم طبیب. تعزیه‌خوانان با همان نوای آهنگین از وداع رقیه دختر ۳ ساله امام حسین(ع) با پدر می‌گویند. سپس وصف وداع سکینه را می‌خوانند.  وداع شهربانو را روایت می‌کنند. از علی‌اصغر طفل ۶ ماهه امام حسین می‌گویند. بانوان تعزیه‌خوان چنان ماهرانه اشعاری از ظلم و جور قوم اشقیا شمر، حرمله و یزید می‌خوانند. ناخودآگاه این قسمت از زیارت عاشورا به ذهنم می‌رسد. همان‌ جا که آمده لعن الله شمر، آل مروان و.‌‌.. بانوان تعزیه‌خوان فدیشه با لحنی آهنگین، پرسوز و گذار در رثای حسین و اهل بیتش و بسیار ماهرانه وقایع روز نهم محرم را تصویر سازی می‌کنند. با اینکه تعزیه زنان فدیشه از نظر نمایشی، موسیقی و شعر ساده‌تر از تعزیه مردان است اما  این مجلس زنانه چکیده‌ای از تعزیه عمومی روز عاشوراست که حدود ۲ الی ۳ ساعت طول می‌کشد. تعزیه‌ای که بر وداع امام حسین(ع) با زنان اهل بیت متمرکز است. رایت الجمیل رایت الجمیلنوبت به وداع امام حسین (ع) با خواهرشان حضرت زینب (س) می رسد. اینجاست که هیچ کس را تحمل شنیدن درد و رنج، غربت و تنهایی بانوی کربلا و به دوش کشیدن بار سنگین رسالت حضرت زینب(س) نیست. این مجلس زنانه بی‌حضور هیچ مردی تا کیلومترها حالا پر می‌شود از شیون و اشک و آه بر صبر خواهری که فردا جسم بی‌سر برادر را در میدان جنگ می‌بیند و بار رسالتی که از کربلا تا شام به دوش می‌کشد. زینبی که در پاسخ به یزید وقتی که می‌پرسد در کربلا چه دیدی قهرمانانه می‌گوید: رایت الجمیل... نوبت به وداع امام حسین (ع) با خواهرشان حضرت زینب (س) می رسد. اینجاست که هیچ کس را تحمل شنیدن درد و رنج، غربت و تنهایی بانوی کربلا و به دوش کشیدن بار سنگین رسالت حضرت زینب(س) نیست. این مجلس زنانه بی‌حضور هیچ مردی تا کیلومترها حالا پر می‌شود از شیون و اشک و آه بر صبر خواهری که فردا جسم بی‌سر برادر را در میدان جنگ می‌بیند و بار رسالتی که از کربلا تا شام به دوش می‌کشد. زینبی که در پاسخ به یزید وقتی که می‌پرسد در کربلا چه دیدی قهرمانانه می‌گوید: رایت الجمیل... علم های زنانه؛ نشان تعزیه بانوان در فدیشه علم های زنانه؛ نشان تعزیه بانوان در فدیشههر چه نگاه می‌کنم همه ادوات نمایشی این ۶ بانوی تعزیه‌خوان فدیشه‌ای تنها ۲ علم، شمشیر، صندوقچه لباس، عبا و چند چادر عربی‌ است. اما این زنان تعزیه‌خوان آن چنان ماهرانه و استادانه صحنه بندی نمایش را ایجاد می‌کنند که  نشان‌دهنده صحرای کربلا و خیمه‌های امام حسین(ع) است‌‌. برای این منظور در تعزیه‌خوانی روز تاسوعای زنان فدیشه از نمونه‌های زنانه علم‌های سنتی نیشابور که از آن تحت علم جریده در منطقه نیشابور یاد شده، استفاده می‌شود. کوچکی این علم‌های زنانه توجهم را جلب می‌کند. یکی از بانوان تعزیه خوان در توضیح علم‌ها برایم می‌گوید:  این علم‌های کوچک و زنانه علم‌های خاصی هستند که سال‌هاست در نیشابور ساخته می‌شوند و در تعزیه‌ زنان به مثابه نشان‌های مجلس هستند. وقتی با دقت بیشتر به این علم‌های زنانه نگاه می‌کنم، متوجه می‌شوم گرچه این علم‌ها به نسبت نمونه مردانه بسیار کم حجم‌تر، کوچکتر و سبک‌تر است، اما از نظر نقش‌مایه و مهارت‌های هنری به کار رفته در آن هیچ تفاوتی با علم‌های مردانه ندارند. هرساله روز سوم ماه محرم طی مراسمی این علم‌های نیشابوری، علم‌بندی و ۲ علم جریده در مسجدجامع برپا می‌شود. در حقیقت این اتفاق یعنی علم‌بندی و انتقال علم‌ها به فاطمیه دلالت بر ورود اهل‌بیت به سرزمین کربلا دارد. و در حقیقت استقرار علم‌ها در مسجد جامع این محل را به صورت نمادین مبدل به صحرای‌کربلا و حضور امام حسین و اهل‌بیتش کرده و این مهمترین تمهید در ارتباط با تعزیه زنان فدیشه است. از این رو وداع امام‌حسین(ع) با زنان اهل‌بیت زیر همین علم‌ها انجام می‌شود. زیرا این علم ها تداعی‌کننده صحنه کربلا و روز عاشوراست. آخرین بخش شبیه‌خوانی تعزیه بانوان فدیشه‌ای  روایتی پرسوز و گذار است از فضه کنیز فاطمه زهرا(س) او که دایه سیدالشهدا و حضرت زینب (س)بوده، روز عاشورا امام حسین(ع) از او می‌خواهد کفنی که مادرش فاطمه زهرا(س) وصیت کرده بود را به دور از چشم خواهرش زینب برایش بیاورد. فضه هم  بنا بر وصیت فاطمه زهرا(س) که به او گفته بوده این کفن را روز عاشورا به پسرم حسین بده به سمت صندوق می‌رود تا کفن را برای سیدالشهدا بیاورد اما زینب می‌بیند و متوجه می‌شود که زمان شهادت برادر و جدایی از حسین فرا رسیده است. شبیه‌خوانی این روایت با اشعاری توصیفی و لحنی آهنگین به قدری واقعی و درست  توسط این ۶ بانوی فدیشه‌ای تصویرسازی و اجرا می‌شود که به جرئت می‌توانم بگویم یکی از معدود صحنه‌‌هایی است که در روایت عاشورا تا بدین اندازه واقعی و باورپذیر شاهدش بودم. با بلند شدن صدای اذان ظهر از گلدسته‌های مسجدجامع فدیشه و بعد از خواندن نماز جماعت مراسم آیینی تعزیه‌خوانی  زنان فدیشه در تاسوعای حسینی تمام می‌شود. انتهای پیام/